15 jaar PIANOo: de opbouw van een stevig inkopersnetwerk
PIANOo is jarig! Het Expertisecentrum Aanbesteden is al 15 jaar de steun en toeverlaat van Nederlandse inkopers. Welke ontwikkeling maakte publieke inkoop in die tijd door? En welke rol speelde PIANOo daarin? Die vragen komen de komende weken aan bod in een serie artikelen. Dit is deel 1: de beginjaren, waar een stevige basis voor het netwerk van PIANOo gelegd werd. ‘Ons netwerk was niet altijd vanzelfsprekend.’ (oktober 2020)
‘Ik heb altijd interesse gehad in hoe je meer bereikt door betere samenwerking’, zegt Loek van Beurden, directeur van inkoopbureau Pro10. ‘Dus toen het ministerie van Economische Zaken de inkoop bij de Rijksoverheid en lagere overheden besloot te professionaliseren, wilde ik daar graag betrokken bij zijn.’ De eerste stap naar bekwamer inkopen was het oprichten van het Professioneel Inkopen en Aanbesteden-project (PIA) in 1999. Van Beurden was een van de eerste projectleiders van deze interdepartementale projectorganisatie, die in 2005 veranderde in PIANOo: Professioneel en Innovatief Aanbesteden, Netwerk voor Overheidsopdrachtgevers. ‘We bedachten uit het niets mooie initiatieven die nog altijd bestaan. Denk aan het jaarlijkse netwerkcongres, de lunchbijeenkomsten en de virtuele community 'PIANOo-desk'.’
Naar de regio toekomen
Bij PIANOo is steeds meer nadruk komen te liggen op netwerken en kennisdeling. Maar ook vóór 2005 waren dat al belangrijke aandachtsgebieden. PIA bundelde onder meer de krachten met Bureau Inkoop en Aanbestedingen Zuidoost Brabant (Bizob). ‘Wij waren pioniers op het gebied van inkoopsamenwerking’, zegt Bizob-directeur Marcel Stuijts. ‘PIA – en later ook PIANOo – wilde dat soort samenwerking stimuleren, onder meer via lokale en regionale kennissessies in heel Nederland. Op haar verzoek hielpen we die sessies op te zetten, ook als ze niet over inkoopsamenwerking gingen, maar over andere onderwerpen, zoals de Aanbestedingswet 2012, marktconsultaties en Gids Proportionaliteit.’
Dat PIANOo naar de regio toekwam, heeft altijd veel waardering geoogst, vertelt Stuijts. ‘En er ontstonden verschillende nieuwe inkoopsamenwerkingen door; van de Stichting Rijk tot Bureau Inkoop Maassluis, Vlaardingen en Schiedam.’
Kennis opdoen en delen
Van Beurden: ‘Voor nieuwe inkopers is het PIANOo-netwerk vanzelfsprekend. Maar vroeger bestond zoiets niet. PIA begon ooit met drie netwerkleden, inmiddels zijn het er drieduizend. De kennis die de inkopers delen, is van grote waarde. Maar wat ik belangrijker vind: dankzij het netwerk is er nu een wij-gevoel onder inkopers. Dat uit zich in wederzijdse behulpzaamheid en loyaliteit.’
Stuijts: ‘Er zijn altijd veel ontwikkelingen in het publieke inkoopdomein. PIANOo kent deze ontwikkelingen als geen ander en deelt die kennis op een begrijpelijke en toepasbare manier. Deze informatie vormt een kader en startpunt voor publieke inkopers.’ Bizob helpt bij het opdoen en delen van kennis, zegt hij. ‘We hebben 1500 aanbestedingen per jaar. Daar kun je veel lessen uit trekken, ook al heb je natuurlijk altijd te maken met de lokale context en unieke situaties.’
Toekomst
PIANOo mag in de toekomst nog meer intermediair worden tussen overheid en markt, vindt Van Beurden. ‘Zij kan publieke organisaties als geen ander tonen hoe het bedrijfsleven denkt over overheidsinkoop. En ze kan hen mede daardoor helpen de aansluiting met de markt te behouden.’ Te vaak ziet hij dat geschikte marktpartijen aanbestedingen te onaantrekkelijk vinden om aan mee te doen. ‘Aanbestedingen moeten dus aansprekender zijn. Dat vergroot de kans dat de overheid de beste partijen uit de markt haalt, niet alleen degene die goed offertes kunnen schrijven.’ Van Beurden zou ook graag zien dat meer overheidsinkopers hun eigen collega’s opleiden. ‘Er is zoveel expertise die nog gedeeld kan worden. Geen marktpartij kan daaraan tippen.’
Ook Stuijts ziet groeimogelijkheden voor PIANOo. ‘Zo zou ze meer aandacht kunnen hebben voor het regionale mkb. Midden- en kleinbedrijven hebben nuttige kennis en kunde, maar schrijven zich relatief weinig in voor aanbestedingen. Vaak omdat ze niet weten hoe dat moet – of ze zien er tegenop.’ PIANOo kan hierbij helpen, zegt hij. ‘Bijvoorbeeld met regionale voorlichtingen en handige templates voor inschrijving.’ Wat Stuijts betreft zou PIANOo weer het land in kunnen gaan, zodra de coronamaatregelen dat toelaten. Zoals voorheen gebeurde met regionale themabijeenkomsten. ‘Ga naar de regio’s, deel daar kennis; fysiek samenkomen is belangrijk.’ Voor dit soort activiteiten is samenwerking essentieel, zegt hij. ‘Met lokale inkoopbureaus, met inkopers, met bestuurders. Het liefst structureel, langdurig. Hechte samenwerking is een voorwaarde voor PIANOo’s succes.’
Dit is het eerste artikel van een serie over het vijftienjarig bestaan van PIANOo. Over 2 weken verschijnt het volgende artikel, ditmaal over 15 jaar aanbestedingsregelgeving- en beleid. Hiervoor spraken we met Huib van Romburgh (hoogleraar aanbestedingsrecht) en Annet Jonk (directeur Mededinging en Consumenten, ministerie van Economische Zaken en Klimaat).