Analyse Innovatievriendelijke inkopers in de publieke sector 2019
Inzetten van innovatievriendelijke instrumenten als een marktconsultatie, prijsvraag of innovatiepartnerschap kan het inkopen van innovaties makkelijker maken. Welke publieke organisaties maken gebruik van deze instrumenten? En wie lopen er voorop in de toepassing? PIANOo stelde een top 10 samen van ‘innovatievriendelijke inkopers’ in de publieke sector. Vooral uitvoeringsorganisaties met een specifieke publieke taak blijken hoog te scoren op de toepassing van innovatievriendelijke inkoopinstrumenten. Hoe meer een organisatie aanbesteedt, hoe vaker zij in verhouding een innovatievriendelijk instrument toepast. (december 2019)
Meer punten voor uitdagender inkoopinstrumenten
We bekeken de aanbestedingen die afgelopen jaar werden gepubliceerd op TenderNed. Gebruikte een organisatie een ‘innovatievriendelijk’ inkoopinstrument, dan kreeg ze daar punten voor. Omdat niet elk instrument even krachtig is, werden er verschillende waarden gebruikt. Een innovatiepartnerschap scoort beter dan een prijsvraag, een marktconsultatie scoort juist minder hoog. (zie tabel met scoringsmethodiek)
Innovatievriendelijke inkoopinstrumenten en scoringsmethodiek
Innovatiepartnerschap ***** **** Prijsvraag ***** Varianten toestaan ***** Onderhandeling zonder bekendmaking *** Mededingingsprocedure met onderhandeling *** Concurrentiegerichte dialoog *** Marktconsultatie ** Gunning op Beste Prijs Kwaliteit Verhouding (BPKV) **
Top 10 ‘Innovatievriendelijke inkopers’ publieke sector
Over 2019 telden we alle punten bij elkaar op en deelden dat door het aantal aanbestedingen. Toevallige uitschieters sloten we uit door in de analyse alleen organisaties mee te nemen die minimaal 10 aanbestedingen afrondden.
Top 10 Publieke organisaties die het meest innovatievriendelijke inkoopinstrumenten toepasten*
1. Schiphol Nederland **** 2. Gemeente Haarlem **** 3. Nederlandse Gasunie **** 4. Havenbedrijf Rotterdam **** 5. NS Groep **** 6. Divisie Forensische Zorg / Justitiële Jeugdinrichtingen *** 7. Rijkswaterstaat *** 8. Stichting Saxion *** 9. Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (NWO) *** 10. Radboud Universitair Medisch Centrum ***
* Gerangschikt op gemiddelde score per aanbesteding
Deze analyse (top 10) geeft inzicht in welke organisaties de instrumenten verhoudingsgewijs het meest omarmen. Dat blijken vooral uitvoeringsorganisaties te zijn, met een hele specifieke publieke taak. Hoe dat komt valt niet direct uit de analyse te halen. Het lijkt erop dat organisaties die meer ervaring hebben met specifieke uitvragen, beter weten wanneer ze welk instrument in hun aanbestedingen kunnen toepassen. Dit is een algemene trend die we in de analyse zien: hoe meer een organisatie aanbesteedt, hoe vaker zij in verhouding een innovatievriendelijk instrument toepast.
Top 20 voor civiele werken geeft ander beeld
Verder heeft PIANOo een aparte analyse voor aanbestedingen van werken gemaakt. Daarbij bekeken we de aanbestedingen van werken over de afgelopen 5 jaar (2015-2019), van organisaties met minimaal 15 aanbestedingen over die 5 jaar. De top 20 voor werken levert een gevarieerder beeld op qua type organisaties, met meer klassieke overheden: Rijk, gemeentes, provincies en waterschappen.
Opvallend is de hoge notering van de relatief kleine gemeente Leidschendam-Voorburg. Dit bewijst dat grootte van de organisatie geen invloed hoeft te hebben op het gebruik van innovatievriendelijke inkoopinstrumenten.
Top 20 van organisaties die innovatievriendelijke inkoopinstrumenten gebruiken voor civiele werken*
1. Havenbedrijf Rotterdam **** 2. Rijkswaterstaat **** 3. ProRail ** 4. Provincie Noord-Holland ** 5. Rijksvastgoedbedrijf ** 6. TenneT TSO ** 7. Gemeente Leidschendam-Voorburg ** 8. Gemeente Eindhoven ** 9. Gemeente Zoetermeer ** 10. Gemeente Den Haag ** 11. Provincie Utrecht ** 12. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier ** 13. RET ** 14. Hoogheemraadschap van Rijnland ** 15. Gemeente Amstelveen ** 16. Gemeente Tilburg ** 17. Gemeente Lelystad ** 18. Provincie Noord-Brabant ** 19. Gemeente Amsterdam ** 20. Waterschap Hollandse Delta **
* Gerangschikt op gemiddelde score per aanbesteding
Verschil in algemeen en werken
Kortom, in de utiliteitsbouw en Grond- en waterwerken (GWW) lopen andere opdrachtgevers voorop in de toepassing van innovatievriendelijke instrumenten, dan bij aanbestedingen in het algemeen. ProRail en het Rijksvastgoedbedrijf - koplopers als het gaat om bouwinnovaties uitlokken met inkoopinstrumenten - ontbreken in de algemene top 10. De reden daarvoor is niet direct uit de cijfers te halen. Maar gezien het grote aantal organisaties met een specifieke publieke taak in de realisatie van infrastructuur en gebouwen, is het aannemelijk dat zij met name bij werken op zoek zijn naar innovaties.
Let wel: als een organisatie buiten de ranking valt, betekent dat niet direct dat zij geen aandacht heeft voor innovaties om publieke taken beter, duurzamer, sneller of veiliger uit te voeren. Het kan ook zijn dat die organisatie de afgelopen vijf jaar minder dan vijftien aanbestedingen heeft gedaan. Of dat ze een innovatieve oplossing inkoopt met een standaard instrument zoals een openbare procedure.
Gebruik innovatieve inkoopinstrumenten neemt toe
Deze twee rankings zeggen dus niet alles over hoe innovatiegericht deze organisaties zijn. Maar wel alles over de toepassing van innovatievriendelijke inkoopinstrumenten, die neemt duidelijk toe. De achterliggende factoren en afwegingen van organisaties gaat PIANOo nog verder onderzoeken.
Meer informatie
Inmiddels heeft ook over 2020 een Analyse Innovatievriendelijke inkopers in de publieke sector plaatsgevonden.