Aandachtspunten biobased inkopen
Biobased producten zijn gemaakt uit hernieuwbare grondstoffen. Door het vervangen van fossiele grondstoffen dragen zij bij aan het reduceren van CO2-emissies. De grondstoffen voor biobased producten worden gemaakt uit oonder andere gewassen die tijdens de groei CO2 opnemen uit de atmosfeer. Ook de productieprocessen om biobased producten te maken zijn vaak milieuvriendelijker. Economisch gezien kan het interessant zijn dat een aantal biobased producten over de gehele levensduur gerekend lagere kosten met zich meebrengen. Tot slot bieden sommige biobased producten unieke eigenschappen die een meerwaarde kunnen hebben.
Naast de voordelen van biobased inkopen zijn er ook een aantal aandachtspunten te noemen. Met de inzet van biogrondstoffen voor biobased producten kunnen ook ongewenste effecten optreden. Deze ongewenste effecten wil de overheid voorkomen of in ieder geval zoveel mogelijk beperken. Het betreft hier bijvoorbeeld:
- Duurzaamheid van biogrondstoffen
- Duurzaamheid van het biobased product
- Biologisch afbreekbaar en composteerbaarheid
- Het aandeel biogrondstoffen/ de biogrondstoffen fractie in producten
- Kosten van biobased producten
Deze aspecten, welke vaak genoemd worden als (vermeende) barrières, lichten we hieronder toe.
Duurzaamheid van biogrondstoffen
De inzet van biogrondstoffen is noodzakelijk voor de verduurzaming van onze economie. In de visie van de Rijksoverheid dragen alleen duurzaam geproduceerde biogrondstoffen uit verantwoorde bronnen die zo hoogwaardig mogelijk worden ingezet werkelijk bij aan deze transities. Het kabinet heeft in lijn hiermee een duurzaamheidskader ontwikkeld voor die biogrondstoffen waarvoor geen wettelijk kader geldt.
Duurzaamheid van het biobased product
Wanneer er reden is om de duurzaamheid van een biobased product, in vergelijking met een niet-biobased product te toetsen, kan dit gedaan worden met een CO2-footprint (volgens ISO14067 of equivalent) of een levenscyclusanalyse (LCA, volgens ISO14040 of de SBK-bepalingsmethode: MKI).
Belangrijk is om in gedachten te houden dat bij niet-biobased producten zelden gevraagd wordt om de duurzaamheid door middel van een CO2-footprint of LCA te bewijzen. Het niet uitvragen van een CO2 footprint of van een LCA kan een barrière vormen om de markt te betreden voor nieuwe biobased producten en producenten. Een instrument dat wel steeds vaker wordt gebruikt, is de Milieukosten Indicator (MKI). De MKI-waarde is een economische verwaarding van de milieukosten dat een product tijdens zijn gehele levenscyclus uitoefent op de omgeving. De MKI-waarden van de voorgestelde werkzaamheden van twee aannemers kunnen met elkaar vergeleken worden, waarbij het verschil in de MKI-schaduwkosten als fictieve korting wordt aangebracht op de inschrijfprijs. MKI-schaduwkosten wordt doorgaans berekend middels het gebruik van Dubocalc.
In de bouw en Grond-, Weg- en Waterbouw (GWW) zijn biobased producten (bijvoorbeeld isolatiemateriaal) vaak een deel van een groter geheel (bijvoorbeeld een schoolgebouw). In de bouw en GWW wordt veelal gestuurd op de milieuprestatie van een bouwwerk als geheel en niet op de afzonderlijke producten. Daarbij worden instrumenten gebruikt als MilieuPrestatie Gebouw (MPG - bouw), GPR, BREAAM (bouw)en DuboCalc (MKI/GWW).
Biologische afbreekbaarheid of composteerbaarheid
Voor sommige toepassingen is gewenst dat een product composteerbaar is, of biologisch afbreekbaar (onder bepaalde condities). Biologische afbreekbaarheid en composteerbaarheid van een product kan door een producent/leverancier aangetoond worden door het verstrekken van de resultaten van een praktijktest of het overleggen van een relevant certificaat dat biologische afbreekbaarheid of composteerbaarheid garandeert conform NEN13432. Let goed op de tijdsduur waarmee een product in de natuur afbreekt. Zo kan een product van bioplastic wel gecertificeerd biologisch afbreekbaar zijn, ondanks dat dit proces tientallen zo niet honderden jaren kan duren. Composteren binnen het beoogde project wordt dan een lastige kwestie. Deze nuance is essentieel bij het formuleren van de eisen.
Meer informatie over normen en certificaten in de biobased economy vindt u in de brochure van RVO.
Aandeel biogrondstoffen/biobased fractie in producten
Biobased producten kunnen volledig uit biogrondstoffen geproduceerd zijn. Daarnaast zijn er ook veel producten waarbij een deel van de grondstoffen vervangen is door biogrondstoffen. Zeker in de bulkchemie komt dit vaak voor, omdat deze slechts stapsgewijs kan overschakelen naar hernieuwbare grondstoffen.
Er zijn verschillende manieren om de biobased fractie (het percentage biogrondstoffen) van biobased producten te bepalen:
- Het technisch rapport 16721:2014 van CEN (European Committee for Standardization), geeft een overzicht van de verschillende beschikbare methoden om de biobased fractie te bepalen.
- EN 16785-1:2015 specificeert een methode die gebaseerd is op een radiocarbon analyse.
- ASTM D6866 is ontwikkeld in Amerika en is ook gebaseerd op een radiocarbon analyse om de biobased fractie in biobased producten te bepalen.
- Groencertificaten bieden ook de mogelijkheid om voor bepaalde productiemethoden, de biogrondstoffen fractie van een biobased product rekenkundig te bepalen via een gecertificeerde massabalans.
Kosten van biobased producten
De vraag of biobased producten duurder zijn dan het niet-biobased alternatief wordt met regelmaat gesteld. Hoewel de aanschafprijs van biobased producten veelal (nog) hoger is, kunnen juist specifieke eigenschappen ervoor zorgen dat de levensduurkosten (Total Cost of Ownership ofwel TCO) gunstiger uitvallen.
Voorbeelden van producten die kunnen leiden tot een lagere TCO:
- Catering: composteerbare disposables en verpakkingen in de catering kunnen samen met het organisch afval (de eetresten, snijresten e.d.) verwerkt worden, op deze manier kunnen kosten bespaard worden. Maak hiervoor wel duidelijke afspraken met uw afvalverwerker.
- GWW: tijdelijke voorzieningen, zoals geotextielen, erosiematten of boomankers kunnen in de grond achterblijven wanneer ze uit bio-afbreekbaar materiaal geproduceerd zijn, hierdoor kan bespaard worden op verwijderingskosten.
- Bouwplaatsen: tijdelijke buizen en leidingen uit bio-afbreekbaar materiaal kunnen eveneens in de grond achterblijven waardoor verwijderingskosten worden bespaard.