Versnippering in de jeugdhulp Alphen aan den Rijn en Kaag en Braassem voorkomen

Praktijkvoorbeeld Sociaal Domein

Bijzonder

Alphen aan den Rijn en Kaag en Braassem willen versnippering in de jeugdhulp voorkomen en hebben alle jeugdhulp aanbesteed in 1 integrale opdracht. De jeugdhulp wordt belegd bij 1 aanbieder; een samenwerkingsverband tussen 8 partijen, die het aanbod samen gaan vormgeven.

Doelstellingen

Een samenhangend voorzieningenaanbod dat wèrkt en dat aansluit bij de leefwereld van de cliënt.

Voor- en nadelen

• voordeel: Eén herkenbare jeugdhulpaanbieder voor inwoners. Eén duidelijk aanspreekpunt, wat het makkelijker maakt om afspraken te maken, ook voor de ketenpartners als huisartsen en scholen.
• voordeel: Meer samenhang in het aanbod.
• nadeel: Wanneer je alles bij 1 aanbieder belegt, kunnen de kleine aanbieders moeilijker meedoen. Daarom hebben Alphen aan den Rijn en Kaag en Braassem in de opdracht opgenomen dat minimaal 7,5% van het budget moet worden besteed bij kleine aanbieders, eventueel in een onderaannemersconstructie.

De uitdaging: weg met de versnippering

Met meer dan 70 aanbieders waren de voorzieningen voor jeugdhulp in Alphen aan de Rijn en Kaag en Braassem tot nu toe erg versnipperd. Dat had nadelen, zowel voor de gemeenten als voor de cliënt. "Voor de gemeente kost het veel tijd om met 70 partijen samen te werken", legt Quirina Pastoor uit. "Ook is het niet efficiënt, want het kan voorkomen dat de hulpvragen van dezelfde persoon door steeds andere mensen worden behandeld. Wij zien liever meer samenhang in het aanbod. Dus dat alles in één hand ligt bij een partij die breder kan kijken; naar verschillende problemen tegelijkertijd." Zij kunnen dan ook samen kijken welke vernieuwing mogelijk is, vanuit verschillende invalshoeken en expertises. Anja Krijnberg vult aan: "Voor cliënten is het ook niet prettig om voor hun vragen steeds met andere hulpverleners te maken te hebben. Daarbij is het voor hen niet altijd duidelijk bij welke leverancier zij terecht kunnen met hun hulpvraag. Vanuit de cliënt bekeken was het niet logisch ingericht. In de nieuwe situatie willen we meer de vraag van de cliënt centraal stellen dan het aanbod van de aanbieders."

Overleg en samen oppakken

De gemeenten willen, met andere woorden, de schotten weghalen die nu nog tussen de verschillende vormen van hulp staan. Krijnberg verduidelijkt het met praktische voorbeelden: "Als er sprake is van meervoudige problematiek, willen we graag dat hulpverleners dit samen oppakken, in overleg. Of stel dat er begeleiding nodig is op school: zorg er dan voor dat er niet voor elk kind een andere begeleider in de klas zit, maar dat dit gebeurt door één vaste persoon." Pastoor vult aan: "Soms zijn zware vormen van ondersteuning nodig. Maar wij denken dat het in een vroeger stadium mogelijk is om te kijken naar hoe je die intensieve ondersteuning kunt afbouwen, als ook lichtere vormen van ondersteuning onder dezelfde organisatie vallen." Een ander voordeel is dat het tussen hulpverleners onderling makkelijker wordt om te overleggen en afspraken te maken, als collega's in plaats van als concurrenten, en dat samenwerking tussen verschillende experts soepeler verloopt.

Oplossing: Jeugdhulp aanbesteden in 1 integrale opdracht

Maar hoe krijg je het voor elkaar om de jeugdhulp zo te organiseren dat de schotten wegvallen en de vraag van de cliënt centraal komt te staan? Om die vraag te beantwoorden, stelden de twee gemeenten een enthousiast team samen, met 9 mensen uit verschillende disciplines. Dit team vertaalde de wens en de visie naar een concreet plan. "We zijn begonnen te kijken naar wat we wilden bereiken en hoe we dat konden doen", zegt Krijnberg. Daarbij zocht het team al vroeg in het proces contact met de gemeenteraad en de ketenpartners. "We hebben ervoor gezorgd dat alle partijen goed begrijpen wat de bedoeling is en dat we in onze plannen konden meenemen wat zij belangrijk vinden. Dat was voor het draagvlak heel goed."

Budget

De oplossing bleek te zijn om alle jeugdhulp aan te besteden in één integrale opdracht. Wat betreft het budget is er gekozen voor een vast bedrag per jaar, te bepalen door de inschrijvende partij. Daarmee willen de gemeenten voorkomen dat er een financiële prikkel is om meer producten in te zetten dan nodig is. Extra voorwaarde is daarbij dat 7,5% van dat budget moet worden besteed bij kleine zorgaanbieders. "We vinden het belangrijk om de kleine aanbieders te behouden, die specialistische zorg kunnen leveren, gaten in het aanbod voorkomen, of innovatieve ideeën inbrengen", licht Pastoor toe.

Bijzonder

Bijzonder is ook de manier waarop de gemeenten de administratieve belasting willen tegengaan. "We kiezen voor verantwoording op resultaat", verduidelijkt Krijnberg. "We willen geen productcodes weten, dus dat hoeven de zorgverleners niet meer bij te houden. De enige managementinformatie waar we (2 keer per jaar) om gaan vragen, heeft betrekking op de behaalde resultaten, het aantal cliënten dat is behandeld en of die tevreden zijn."

Resultaat: Samenhangend voorzieningenaanbod sluit aan bij leefwereld cliënt

In totaal kostte het aanbestedingstraject 7 tot 8 maanden. Inmiddels is de opdracht in Alphen aan den Rijn en Kaag en Braassem gegund aan een samenwerkingsverband van 8 partijen die de opdracht samen gaan uitvoeren. De gemeenten hebben, zoals gevraagd, één aanspreekpunt; in de vorm van een kwartiermaker namens de samenwerkende organisaties.

Overgangsregeling

Voor implementatie van de nieuwe jeugdhulp hebben de gemeenten 3 maanden ingeruimd. Dat is kort, maar omdat nog niet direct alle cliënten overstappen, is de verwachting dat dit gaat lukken. Om onrust onder de cliënten te voorkomen en hen niet onnodig te belasten, is in overleg met het veld afgesproken dat alle bestaande kortlopende trajecten in principe kunnen worden afgemaakt door de huidige hulpverleners, met als einddatum 1 augustus 2017. Deze overgangsregeling valt buiten de opdracht, de gemeenten zijn hier financieel verantwoordelijk voor.

Geleerde lessen en tips

• Zorg voor voldoende draagvlak. Zowel bij de aanbieders als bij het gemeentebestuur en de ketenpartners. Dit doe je door iedereen goed mee te nemen en te luisteren naar ieders input.
• Maak voldoende capaciteit vrij om de aanbesteding in goede banen te leiden. Wij hadden een gedreven team van 9 mensen (4FTE) en hebben na een verkennende fase in 4 maanden de aanbesteding voorbereid.
• Bij een aanbesteding krijg je waar je om vraagt. Maar de uitvoerende partijen hebben meer expertise over de uitvoering van jeugdhulp dan wij, dus vroegen wij in de aanbesteding om oplossingen die werken, zonder dat we die zelf al concreet specificeren. Zo bieden we ruimte voor innovatie.

Dossier Sociaal Domein

Dit artikel maakt deel uit van het dossier Sociaal Domein. In dit dossier vindt u informatie over diverse inkoopmethoden, opdrachtgeverschap, de markt, het contractmanagement en actuele ontwikkelingen binnen het sociaal domein. Hier vindt u onder meer de Checklist inkoop in het sociale domein. Deze checklist toont de belangrijkste aandachtspunten waar u als gemeentelijke inkoper rekening mee kunt houden bij inkoop in het sociale domein.
Dossier: Sociaal Domein