Webinar terugkijken: Hoe voorkom je discussies over reële tarieven bij inkoop in het sociaal domein?

Sinds de decentralisatie in 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de bekostiging van maatschappelijke ondersteuning en jeugdzorg. Inzet van de decentralisatie was een efficiënter en effectiever zorgstelsel. Gemeenten moeten dus kritisch kijken naar de hoogte van de tarieven. “De vrijheid van gemeenten om prijzen vast te stellen leidde tot problemen, een race to the bottom”, vertelt Sanne Groenwold “waarbij huishoudelijke hulp soms zelfs onder de kostprijs werd aangeboden. Zorgaanbieders spraken hun zorg uit over de continuïteit en kwaliteit van de zorg.”

Vuistregels

Groenwold en haar collega Nienke Keus stonden namens Croon Advocaten verschillende gemeenten bij met de inkoop en bij geschillen in het sociaal domein. Veel van die geschillen gaan over kostprijsbepaling. Om gemeenten te helpen bij het voorkomen van geschillen, analyseerden zij de wetgeving en jurisprudentie en brachten die samen in een overzicht met vuistregels.

Uiteenlopende problemen

De problemen die gemeenten ervaren bij het vaststellen van tarieven zijn uiteenlopend, zo blijkt. In de peiling bij aanvang van het webinar geeft 43% van de deelnemers aan niet te weten hoe met risico’s om te gaan. Ook onwetendheid over welke elementen op te nemen in de tarieven (38%) en met welke verplichtingen rekening te houden (38%) worden veel genoemd. 33% van de deelnemers geeft aan niet te weten hoe een kostprijsonderzoek uit te voeren. 

Wettelijk kader

In de Wet Maatschappelijke Ondersteuning 2015 (Wmo) en de Jeugdwet en de toelichtingen daarop is vastgelegd waar gemeenten rekening mee moeten houden bij het vaststellen van tarieven. De Wmo is later aangevuld met een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) Reële prijs Wmo. Deze AMvB benoemt onder meer 6 (niet-limitatieve) kostprijselementen, op grond waarvan een gemeente tot een besluit moet komen over de kostprijs.  

AMvB Jeugdwet

Ook voor de Jeugdwet is een AMvB in de maak, die naar verwachting in april 2021 in werking treedt voor nieuwe contracten in de jeugdzorg. Daarnaast moet een gemeente rekening houden met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur en - wanneer ze kiest voor een aanbesteding - de Aanbestedingswet. Sanne Groenwold licht in het webinar de belangrijkste principes uit dit wettelijk kader toe voor het vaststellen van tarieven.

Veel beleidsruimte

Ondanks landelijke en gemeentelijke spelregels hebben gemeenten veel beleidsruimte bij het daadwerkelijk vaststellen van tarieven, om het zorglandschap in te richten op een manier die past bij de lokale situatie. Dat betekent ook dat gemeenten veel keuzes moeten maken, die invloed hebben op de hoogte van de tarieven.

Jurisprudentie: 13 uitspraken over vaststellen reële tarieven

Die keuzevrijheid leidt in de praktijk dus vaak tot geschillen. Sinds 2017 zijn er 13 uitspraken van een rechter geweest, die verband houden met een geschil over tarieven in het sociaal domein. Nienke Keus gaat in het webinar in op de meest voorkomende onderwerpen in geschillen:  

• Onderzoeks-en informatieplicht
• Maatwerk
• Kostprijselementen reële prijs
• Budgetoverschrijding en allocatie van risico’s

Ook benoemt ze de vuistregels die zij en Sanne Groenwold hieruit afleidden en samen met het wettelijk kader hebben opgenomen in het factsheet Inkopen in de zorg: een zoektocht naar reële tarieven.

Kostprijsonderzoek

Het uitvoeren van een kostprijsonderzoek is essentieel voor het vaststellen van een reëel tarief. Keus en Groenwold schakelden Jaap Meijer van Significant in om met hen de mogelijkheden voor zo’n onderzoek op een rij te zetten. Groenwold geeft een stappenplan voor het uitvoeren van een onderzoek om als gemeente te komen tot een goed onderbouwde (gemiddelde) kostprijs. Jaap Meijer licht tot slot ook een aantal zaken nader toe, naar aanleiding van vragen van deelnemers.

Meer informatie

Document: AMvB Reële prijs Wmo 2015 
Dossier: Inkopen in het Sociaal domein