Zoeken

De Gedragscode Integriteit Rijk geeft je een kader voor integer handelen. Het document geeft een overzicht van de belangrijkste rijksbrede afspraken op het gebied van integriteit. Daarnaast biedt de gedragscode een houvast bij het maken van afwegingen en het nemen van beslissingen. (mei 2020)

Het leerstuk van de wezenlijke wijziging vindt zijn oorsprong in het Europese aanbestedingsrecht. Het houdt kort gezegd in dat een overeenkomst die na een Europese aanbesteding tot stand is gekomen, niet wezenlijk mag worden gewijzigd. Is er toch sprake van een wezenlijke wijziging, dan is een aanbestedende dienst verplicht om de opdracht opnieuw, met inachtneming van het aanbestedingsrecht, in de markt te zetten. Een nieuwe aanbesteding biedt andere marktpartijen de kans om tegen gelijke voorwaarden mee te dingen naar de opdracht. (april 2017)

Wanneer u als aanbestedende dienst vermoedt dat een ondernemer niet integer is dan kunt op verschillende manieren sancties opleggen. Uitsluiten is de meest vergaande sanctie maar er zijn ook andere mogelijkheden die minder drastisch zijn. Proportionele overwegingen zijn de opstap naar een gedifferentieerd sanctiebeleid.

De Aanbestedingswet 2012 bevat voor Europese aanbestedingen dwingende en facultatieve uitsluitingsgronden. Dwingende uitsluitingsgronden zijn altijd van toepassing op een aanbesteding. Facultatieve uitsluitingsgronden kunt u van toepassing verklaren. Daarnaast zijn aanvullende uitsluitingsgronden mogelijk.

Als aanbestedende dienst beoordeelt u de integriteit van de (winnende) inschrijver. Dit kan voor zover in de Aanbestedingswet 2012 daarvoor aangrijpingspunten zijn gegeven in de vorm van uitsluitingsgronden. Verder heeft u de mogelijkheid om via het bureau Bibob (bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur) extra informatie in te winnen over de inschrijver. Er zijn wel randvoorwaarden verbonden aan het opvragen van deze informatie. U heeft ook de mogelijkheid om (mogelijke) overtredingen van de mededinging te melden bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM).

Voor een professionele inkoper moet integer handelen een vanzelfsprekendheid zijn, zeker als hij werkt in een professionele inkooporganisatie. Dit neemt niet weg dat persoonlijke integriteit een belangrijk aspect blijft omdat integriteitsovertredingen altijd begaan worden door personen.

Van alle handelingen van de overheid is inkoop het meest gevoelig voor corruptie en andere integriteitsovertredingen. De impact in geld maar ook in vertrouwen is zeer groot. Iedere indicatie van een overtreding komt ook nog eens uitgebreid in het nieuws. Wellicht is dit de reden dat bedrijven vinden dat de Nederlandse overheid vaak niet integer handelt bij aanbesteden. Maar in Nederland zijn rechtszaken of ACM boetes op het gebied van aanbesteden zeldzaam. Ook scoort Nederland altijd hoog op internationale integriteitsladders. Dat neemt niet weg dat organisatorisch en individueel integriteit speciale aandacht vraagt.

In elke fase van het inkoopproces (voorbereiden, doorlopen en uitvoeren) loopt de overheid risico op het gebied van integriteit. PIANOo heeft voor u de belangrijkste risico's op een rijtje gezet.

Om het risico van integriteitsovertredingen bij overheidsinkoop te kunnen beheersen dient een aanbestedende dienst vooral aandacht te besteden aan de 'organisatie van integriteit' of verankering van integriteit in de organisatie. Hiermee wordt bedoeld het inrichten van een compleet organisatorisch bouwwerk op het voorkomen van integriteitsovertredingen.

Integriteit bij de aanbestedende dienst afdwingen en de risico's minimaliseren doe je met een goede organisatie van integriteit. Het gaat bijvoorbeeld om de inbedding van inkoop in de organisatie, om de bevoegdheden en de middelen van inkopers. Nadruk ligt niet op de individuele inkoper maar op het functioneren van de overheidsorganisatie in zijn geheel. Elke overheidsorganisatie kan de nodige stappen zetten om structureel integriteitsovertredingen bij inkoop te voorkomen. Een professionele visie op en aanpak van inkoop vormt daarvoor de basis.