Inkopen met de milieukostenindicator
De vernieuwde handreiking helpt publieke opdrachtgevers bij het behalen van duurzaamheidsdoelstellingen. De publicatie biedt (nieuwe) inzichten om de MKI als hulpmiddel en sturingsinstrument te integreren in inkooptrajecten. Op die manier is beter mogelijk om doelstellingen op het gebied van CO2-reductie, primaire en secundaire grondstoffen, energie en schone lucht te monitoren en te behalen. (november 2024)
Om de milieubelasting van een in te kopen dienst, levering of werk goed te kunnen beoordelen en vergelijken is de milieukostenindicator ontwikkeld. MKI is een in euro’s uitgedrukte uitkomst van een levenscyclusanalyse (LCA); een analyse van de milieueffecten van een levering, werk of contract over verschillende levensfases. MKI geeft uitdrukking aan de verwachte maatschappelijke kosten om deze milieueffecten ongedaan te maken. Hoe lager de MKI-waarde, hoe duurzamer.
Publieke opdrachtgevers willen onder andere infrastructurele (GWW) projecten steeds duurzamer realiseren om op die manier bij te dragen aan het behalen van duurzaamheidsdoelstellingen. Dat kunnen zij realiseren door, naast de economische prijs, ook de milieu-impact van het ontwerp én de daadwerkelijke inkoop mee te nemen in projecten.
Om de milieu-impact van een dienst, levering, product of werk te kunnen beoordelen en vergelijken is een objectieve maatstaf nodig. De milieu-impact wordt dan ook uitgedrukt met behulp van de MKI. De MKI is een in euro’s uitgedrukte uitkomst van de levenscyclusanalyse (LCA). Deze financiële waarde staat voor de verwachte maatschappelijke kosten als de milieueffecten ongedaan gemaakt moeten worden met de daarvoor bekende oplossingen. Dit noemen we ook wel ‘schaduwkosten’ voor de maatschappij. Deze fictieve kosten dienen dus niet direct te worden betaald, maar maken de duurzaamheid van een product of ontwerp inzichtelijk. Hoe lager de MKI is, hoe lager de milieukosten, de milieu-impact en de milieueffecten zijn. Het meenemen van schaduwkosten in inkooptrajecten is van essentieel belang om als organisatie te kunnen sturen op het behalen van de duurzaamheidsdoelstellingen.
Nieuwe inzichten ten opzichte van de handreiking uit 2020
Deze handreiking bouwt voort op de eerdere handreiking uit 2020 waarin de focus lag op het toepassen van de MKI als minimale eis of gunningscriterium tijdens de aanbestedingsfase van een inkooptraject. Het herzien van de handreiking uit 2020 was wenselijk, omdat deze veel werd geraadpleegd én de MKI-systematiek zich de afgelopen jaren snel heeft ontwikkeld.
Een relatief nieuw inzicht is dat de MKI ook van grote waarde kan zijn in een eerder stadium van het inkooptraject. Bijvoorbeeld in de ontwerpfase of tijdens de initiatieffase van een project. Hierdoor kunnen organisaties nog meer kansen benutten om een project te verduurzamen. Het toepassen van de MKI in de fases vóór de aanbesteding komt in deze nieuwe handreiking dan ook ruim aan bod.
De doelgroep
Centrale overheden hebben inmiddels ruime ervaring opgedaan als het gaat om het toepassen van de MKI. Decentrale overheden moeten deze ervaring nog opdoen. Daarom biedt deze handreiking speciale handvatten voor decentrale overheden. Het biedt hun ondersteuning bij het doeltreffend (en op uniforme wijze) implementeren van de MKI in inkooptrajecten.
Het stappenplan
De handreiking biedt uitleg over (het toepassen van) de LCA en de MKI. Ook biedt de publicatie informatie over wat aanbesteden met de LCA en de MKI van een organisatie vraagt en hoe de MKI als middel kan worden toegepast om te verduurzamen. Het aangeboden stappenplan biedt een laagdrempelige en uniforme aanpak dat door publieke opdrachtgevers gevolgd kan worden om effectief de MKI toe te passen.
Handreiking
Opleggers voor specifieke productgroepen
Voor sectoren waar al meer ervaring is opgedaan met het toepassen van de MKI in inkooptrajecten, heeft PIANOo aandachtspunten in kaart gebracht voor specifieke productgroepen met behulp van opleggers. Iedere oplegger is voorzien van praktijkvoorbeelden.
In de Marktvisie en Inkoopstrategie van de Buyer Group duurzame wegverharding is een handleiding opgenomen om te werken met MKI bij asfalt.