Rol van bestuurders bij innovatiegericht inkopen

Formuleer allereerst uitdagende doelen, waarvoor innovatie nodig is. Beschrijf bijvoorbeeld welke verandering gerealiseerd moet worden. Denk aan de energie- en klimaattransitie in megatonnen CO2-reductie, de omslag naar circulair grondstoffengebruik en de transformatie naar een andere manier van zorg verlenen.

Leg doelen vast

Werk deze doelen uit in de vorm van een resultaatverplichting en leg deze, inclusief termijn, vast in wet- en regelgeving, bijvoorbeeld gemeentelijke verordeningen, en bestuursakkoorden. Zo maakt u voor iedereen duidelijk voor welke doelen innovatieve oplossingen gezocht worden. Bespreek deze uitgewerkte doelen met de besluitvormers en de markt om urgentie te creëren. Bekijk wat overheid en marktpartijen samen kunnen bereiken om te bepalen welke doelen prioriteit krijgen.

Reserveer budget voor innovatie

Om de vraag naar innovaties te stimuleren, helpt het om een budget te reserveren voor het ontwikkelen en toepassen van innovatieve oplossingen. Zo zouden bepaalde organisatieonderdelen kunnen worden verplicht om een percentage van hun inkoopbudget uit te geven aan grensverleggend en gestuurd onderzoek, bijvoorbeeld in de vorm van een Innovation Impact Challenge (voorheen SBIR).

Onderzoek ook welke budgetten er nu al zijn voor innovatie, en verken of samenvoeging in bijvoorbeeld een (revolverend) innovatiefonds mogelijk is. Stel spelregels en outputeisen op die garanderen dat dit geld ook daadwerkelijk ten goede komt aan innovatie. Evalueer periodiek de effectiviteit van innovatiebudgetten en -fondsen.

Vergroot de schaal

Kijk samen met andere portefeuillehouders of collega’s uit andere bestuurslagen, andere overheidsorganisaties, in hoeverre vragen gebundeld kunnen worden. Door de schaal te vergroten kan de verhouding tussen de verwachte investeringen en de voordelen positiever uitpakken, voor zowel de publieke sector als het bedrijfsleven. Investeringskosten kunnen bijvoorbeeld door meerdere opdrachtgevers gedeeld worden. Maar ook bedrijven kunnen makkelijker hun investeringen terugverdienen als de innovatie wordt gebruikt voor een groter aantal toepassingen.

Door meer projecten aan elkaar te verbinden is het mogelijk gezamenlijk voor lange termijn een ambitie vast te leggen en individuele opdrachten aan elkaar verbinden.

Bied ruimte aan experimenten en accepteer risico’s

Innovatie vraagt om het accepteren van de onzekerheid en risico’s die nu eenmaal bij experimenteren horen. De uitkomst van een innovatietraject ligt bij de start nog niet vast. Daarnaast moet er een bereidheid zijn om te veranderen. Bijvoorbeeld bestaande standaarden, regels en procedures aanpassen, wanneer blijkt dat deze innovatie in de weg zitten.

Overweeg een experimenteerruimte te organiseren waar publieke opdrachtgevers, innovatieadviseurs en potentiële (eind)gebruikers kunnen samenwerken, experimenteren en van elkaar leren. Bijvoorbeeld in de vorm van een proeftuin. Neem een verbindende rol door de experimenteerruimte te organiseren als knooppunt over beleidsterreinen heen.

Stimuleer innovatiegericht handelen van medewerkers

Vaak kan het even duren voordat investeren in innovatie effect sorteert, waardoor medewerkers er wellicht niet aan beginnen, als ze er niet ook op kortere termijn erkenning voor krijgen. Laat daarom innovatie op project- en lijnmanagementniveau onderdeel zijn van het takenpakket, zodat medewerkers afgerekend en beloond kunnen worden op hun bijdrage aan innovatieve oplossingen. Denk ook na hoe u individuele medewerkers kunt belonen voor hun ondernemingszin. Bied ook ruimte voor falen – niet alle innovatietrajecten zijn immers succesvol.

Stel een communicatiestrategie op

Communiceer uw inspanningen rondom innovatie structureel en doelbewust. U kunt overwegen hiervoor een communicatiestrateeg aan te stellen.

Breng in kaart welke informatiekanalen u wilt gebruiken om innovaties te delen met alle stakeholders, zowel intern als naar buiten toe. Zet initiatiefnemers van innovatie in als ambassadeurs, om hun ervaringen binnen de afdeling te delen en collega’s te begeleiden. Houd daarbij ook altijd het bedrijfsbelang van de markt in het oog. Zo nodigt u zowel medewerkers als ondernemers uit om met nieuwe ideeën te komen.

Faciliteer het gesprek extern en creëer vertrouwen

Onderzoek hoe eindgebruikers (zoals bewoners) kunnen bijdragen aan het stimuleren van innovatie. Faciliteer het debat in situaties waarin eindgebruikers weerstand hebben tegen verandering. Ga daarnaast ook het gesprek aan met externe stakeholders, om zo het vertrouwen bij de markt en omgeving te vergroten. Dat vertrouwen is nodig om gezamenlijk een transitieopgave aan te durven. Voor de samenwerking kan een bereidheidsverklaring tot risicodeling ook helpen. Net als voldoende middelen beschikbaar stellen.

Stimuleer innovatiegericht inkopen bij andere organisaties

Deel uw ervaringen met innovatie met andere organisaties, geef bijvoorbeeld ondersteuning door kennisdeling of trainingen. Meer bewustzijn over innovatiegericht inkopen vergroot de kansen op olievlekwerking.

Bekijk ook de andere rollen

Lees wat de rol is van opdrachtgevers, innovatieadviseurs en inkopers.