Integriteit van bedrijven
Als aanbestedende dienst beoordeelt u de integriteit van de (winnende) inschrijver. Dit kan voor zover in de Aanbestedingswet 2012 daarvoor aangrijpingspunten zijn gegeven in de vorm van uitsluitingsgronden. Verder heeft u de mogelijkheid om via het bureau Bibob (bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur) extra informatie in te winnen over de inschrijver. Er zijn wel randvoorwaarden verbonden aan het opvragen van deze informatie. U heeft ook de mogelijkheid om (mogelijke) overtredingen van de mededinging te melden bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM).
Uitsluitingsgronden
Bij uitsluitingsgronden gaat het om omstandigheden die de aanbieder betreffen en die zijn uitsluiting van alle aanbestedingen kunnen rechtvaardigen. Er is vaak geen duidelijke relatie tussen die omstandigheden en de specifieke opdracht; dit is ook niet nodig. Uitsluitingsgronden functioneren als knock-outcriteria. Is een uitsluitingsgrond van toepassing, dan betekent dat verdere uitsluiting van de procedure.
Er zijn 3 soorten uitsluitingsgronden mogelijk voor Europese aanbestedingen :
- dwingende uitsluitingsgronden
- facultatieve uitsluitingsgronden
- aanvullende uitsluitingsgronden
Gedragsverklaring aanbesteden
U kunt in een aanbesteding om een Gedragsverklaring aanbesteden (GVA) vragen als bewijs voor het voldoen aan enkele uitsluitingsgronden. De inschrijver toont met de verklaring aan dat hij niet onherroepelijk veroordeeld is en ook de mededingingsregels niet heeft overtreden. Deze verklaring wordt afgegeven door de minister van Justitie en Veiligheid.
Wet Bibob
Als extra instrument biedt de Wet Bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (Bibob) u de mogelijkheid om onderzoek te laten doen naar de integriteit van een inschrijver. Een dergelijke aanvraag moet worden aangevraagd bij het Landelijk Bureau Bibob en aan bepaalde randvoorwaarden voldoen. Een van deze randvoorwaarden is dat u als aanbestedende dienst zelf eerst een onderzoek heeft verricht. Tevens dient een aanbestedende dienst in de aanbestedingsstukken te vermelden dat een onderzoek door bureau Bibob tot de mogelijkheden behoort.
Sommige aanbestedende diensten hebben een apart bureau screenings- en bewakingsaanpak ingericht zoals de gemeente Amsterdam en de provincies Gelderland en Noord-Holland. Zij bekijken vooral de financiële gegevens. Dit wordt in het kader van de Gedragsverklaring aanbesteden (GVA) niet bekeken en ook niet door bureau Bibob.
Buitenlandse bedrijven
Van een buitenlands bedrijf mag u niet eisen dat hij een Nederlandse Gedragsverklaring Aanbesteden heeft. U kunt als aanbestedende dienst wel via e-Certis nagaan welke bewijzen in het land van herkomst gevraagd worden met betrekking tot uitsluitingsgronden. E-Certis is de Europese databank met bewijsstukken bij aanbesteden, dus niet alleen voor uitsluitingsgronden.
Sanctiemogelijkheden
Er zijn verschillende sanctiemogelijkheden. Uitsluitingsgronden kunt u alleen toepassen als u beschikt over voldoende bewijzen. Vooral bij een ernstige (beroeps)fout komt het neer op interpretatie door de aanbestedende dienst zelf. Ook bij een boete van Autoriteit Consument & Markt (ACM) is directe uitsluiting niet altijd mogelijk. Ook het Bibob-advies vereist een afweging van de aanbestedende dienst.
Of uitsluiten proportioneel is hangt van vele factoren af, zoals onder andere:
- heeft de inschrijver maatregelen genomen
- de termijn sinds de veroordeling
- het voorwerp van de opdracht
Uitsluiten is de meest vergaande sanctie maar er zijn ook andere mogelijkheden die minder drastisch zijn.
Aanwijzingen niet integer gedrag bedrijven
De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft als taak om overtredingen van de mededinging aan te pakken. Het gaat dan om afspraken tussen bedrijven om elkaar niet te beconcurreren. ACM geeft tips om verboden afspraken te herkennen en u kunt vermoedens van misstanden bij hen melden.