Batterijenverordening

In het kort

Onderwerp: Batterijenverordening 
Relevant: artikel 85
Waarom: beperken nadelige milieueffecten van batterijen
Wanneer: bij Europese aanbestedingen van batterijen of batterijen die in producten zijn verwerkt 
Voor wie: aanbestedende diensten en speciale-sectorbedrijven (hierna: aanbestedende diensten)
Start: vanaf 18 februari 2024

Op deze pagina:
Inwerkingtreding
Doel 
Voor wie
Werking
Beperken milieueffecten
Marktpartijen
Gevolgen voor aanbestedende diensten
Gevolgen voor ondernemers

Inwerkingtreding

De Batterijenverordening (hierna: verordening) maakt deel uit van de Europese Green Deal en is op 17 augustus 2023 in werking getreden. De verordening is van kracht vanaf 18 februari 2024. De Europese Commissie stelt waarschijnlijk rond 2030 gedelegeerde handelingen vast met aanvullende verplichtingen over technische specificaties en gunningscriteria. 

Doel verordening

Het hoofddoel van de verordening:

• bijdragen aan een efficiënte werking van de interne markt (voor batterijen)
• voorkomen en beperken van de nadelige effecten van batterijen voor het milieu
• beschermen van het milieu en de menselijke gezondheid door de nadelige effecten van het ontstaan en het beheer van afgedankte batterijen te voorkomen en te beperken

De verordening heeft betrekking op de hele levenscyclus van batterijen. Dit betreft de grondstofwinning, de productie, het gebruik, de inzameling en recycling van batterijen. Ook bevat de verordening regels voor het beperken van het gebruik van kwik, cadmium en lood in batterijen.

Voor wie

In het grootste deel van de verordening staan regels voor marktpartijen zoals producenten, importeurs en distributeurs. In artikel 85 van de verordening zijn regels opgenomen voor aanbestedende diensten. 

Werking 

Vanaf 18 februari 2024 ben je als aanbestedende dienst wettelijk verplicht om batterijen en producten die batterijen bevatten duurzaam aan te besteden. Hierbij zorg je dat de gevolgen voor het milieu tijdens de gehele levenscyclus van de batterijen tot een minimum wordt beperkt. 

In de verordening is niet opgenomen hoe je de milieueffecten van batterijen tot een minimum kan beperken. Dit wordt nader uitgewerkt in de aangekondigde gedelegeerde handelingen. Tot die tijd mag je als aanbestedende dienst zelf bepalen hoe je zorgt voor een zo minimaal mogelijk milieueffect.  

Voorbeelden van producten met batterijen die vrijwel iedere aanbestedende dienst inkoopt zijn laptops, telefoons en accu’s in voertuigen. Dit zijn niet alleen accu’s van elektrische voertuigen, maar ook startaccu’s in voertuigen met een verbrandingsmotor.

Beperken milieueffecten 

Op de website van PIANOo kun je meer lezen over hoe je de milieueffecten van batterijen over de hele levenscyclus tot een minimum kunt beperken. Voorbeelden zijn:

• Bespreek via een marktconsultatie of marktverkenning met de markt hoe batterijen duurzamer kunnen worden toegepast in de opdracht.
• Maak gebruik van de MVI-criteriatool. In deze tool zijn voor verschillende productgroepen criteria opgenomen waarmee de milieueffecten van batterijen kunnen worden beperkt, zoek hiervoor op trefwoord (bv. ‘accu’ of ‘batterij’), productgroep of via de CPV-codes.
• Gebruik tools om het milieueffect inzichtelijk en vergelijkbaar te maken zoals de milieukostenindicator (MKI) of interne CO2-beprijzing.
• Kies voor een gunningscriterium waarmee je inschrijvingen (mede) beoordeelt op het milieueffect zoals beste prijs-kwaliteitverhouding of laagste levenscycluskosten.
• Verwerk duurzaamheidscriteria in de technische specificatie, zodat inschrijvingen aan duurzame criteria moeten voldoen.
• Pas uitvoeringsvoorwaarden toe die de milieueffecten tijdens de uitvoering van de opdracht beperken, zoals voorwaarden over de verwijdering en het recyclen van gebruikte batterijen.

Marktpartijen

Voor marktpartijen worden stapsgewijs nieuwe regels ingevoerd. Deze regels zorgen ervoor dat de negatieve effecten van batterijen op mens en milieu steeds kleiner zullen worden. Voorbeelden van deze regels zijn:

• Vanaf 18 augustus 2025 gelden passende zorgvuldigheidsverplichtingen (due diligence) voor marktdeelnemers.
• Vanaf 18 augustus 2025 moeten alle batterijen zijn voorzien van een symbool voor gescheiden afvalinzameling.
• Uiterlijk per 18 november 2025 wijzen alle lidstaten een bevoegde autoriteit aan die gaat controleren of de verplichtingen voor afgedankte batterijen worden nageleefd.
• Vanaf 18 februari 2027 is een QR-code verplicht voor alle batterijen. Deze QR bevat informatie over bijvoorbeeld de chemische samenstelling en de capaciteit en herbruikbaarheid van de batterij. 
• Vanaf 18 februari 2027 is een digitaal batterijpaspoort verplicht voor bepaalde batterijen voor lichte voertuigen en voor industriële batterijen.
• Inzamelingsverplichtingen voor producenten voor verschillende type batterijen zullen in de loop van de tijd toenemen.

Gevolgen voor aanbestedende diensten

• Vanaf februari 2024 ben je verplicht om bij Europese aanbestedingen van batterijen de milieueffecten van de batterijen tot een minimum te beperken.
• Het advies is om te inventariseren welke batterijen en producten met batterijen je aanbesteedt en om een plan te maken hoe je de milieueffecten van de batterijen tot een minimum kunt beperken.

Gevolgen voor ondernemers

• Houd er rekening mee dat aanbestedende diensten bij Europese aanbestedingen expliciete milieueisen gaan stellen voor batterijen.
• Aanbestedende diensten kunnen strengere milieueisen voor batterijen stellen dan de verplichtingen die de verordening oplegt aan marktpartijen. De reden hiervoor is dat aanbestedende diensten nu al verplicht zijn om de milieueffecten van batterijen tot een minimum te beperken.
• Voor marktpartijen gaan stapsgewijs nieuwe regels gelden voor batterijen. Het advies is om informatie hierover in de gaten te houden, bijvoorbeeld via een branchevereniging of een kennisplatform.