Social Return bij de Rijksoverheid
De Rijksoverheid wil dat iedereen zoveel mogelijk meedoet in de samenleving. Dat betekent dat iedereen uitzicht heeft op werk en inkomen. De Rijksoverheid stimuleert dit onder andere via inkoop. De Rijksoverheid bevordert dat ondernemers bij aanbestedingen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt inzetten. Dit heet social return on investment (SROI). Op deze pagina leest u over de verschillende toepassingsvormen van social return binnen het Rijk. Er is geen generiek social return beleid. Overheden maken gebruik van verschillende toepassingsvormen.
De Rijksoverheid hanteert binnen haar inkoopbeleid 2 toepassingsvormen van SROI. De klassieke toepassing SROI en per 1 januari 2018 de nieuwe werkwijze: Maatwerk voor Mensen. In de nieuwe werkwijze is er meer ruimte voor maatwerk, waardoor meer sociale impact mogelijk is. Kiest u niet voor Maatwerk voor Mensen? Dan blijft de klassieke toepassing van kracht.
Klassieke werkwijze social return 1.0
Nieuwe werkwijze: Maatwerk voor Mensen
Maatwerk voor Mensen: proeftuinen
Maatwerk voor Mensen: voorbeelden proeftuinen
Maatwerk voor Mensen: netwerk
Informatie, ondersteuning en advies
Klassieke uitvoeringsvariant van social return 1.0
De klassieke uitvoeringsvariant SROI (1.0: per 1 juli 2011) blijft van kracht zolang niet voor een vormvrijere maatwerk-variant is gekozen (SROI 2.0), of zolang hierover niet gecommuniceerd is vanuit het departement of de categorie. Social return moet als contractvoorwaarde worden opgenomen in alle aanbestedingen van werken en diensten boven de 250.000 euro. Een social-return voorwaarde is bijvoorbeeld dat de opdrachtnemer bij de uitvoering van de opdracht 5% van de loonsom inzet met stageplekken en daarmee werkervaringsplekken creëert voor jongeren.
Nieuwe werkwijze: Maatwerk voor Mensen
Op 1 januari 2018 is een nieuwe rijksbrede werkwijze Social Return ingegaan, onder de noemer Maatwerk voor Mensen (MvM). De vernieuwde werkwijze biedt rijksinkopers meer steun en kansen om met social return aan de slag te gaan. In de nieuwe werkwijze SROI 2.0 wordt standaard vervangen door maatwerk. Zolang niet voor deze nieuwe werkwijze wordt gekozen blijft de klassieke uitvoeringsvariant SROI (1.0: per 1 juli 2011) van kracht (of zolang hierover niet gecommuniceerd is vanuit het departement of de categorie).
Van generiek naar maatwerk
Maatwerk voor Mensen heeft een experimenteel en innovatief karakter. In deze nieuwe werkwijze SROI 2.0 is sprake van een vormvrijere invulling en wordt standaard vervangen door maatwerk. Hierbij is social return geen checklist meer, maar meer een doel dat u als opdrachtgever en opdrachtnemer gezamenlijk bepaalt en uitvoert.
Uitgangspunten
In de vernieuwde werkwijze staan de volgende punten centraal:
- Social return wordt breder ingezet om de sociale opgave waar het Rijk voor staat waar te maken.
Bredere inzet duidt op: een bredere doelgroep (van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt) en een vormvrijere invulling en/of bedienen van bredere sociale doelstellingen - De Interdepartementale Commissie Inkopen en Aanbesteden (ICIA) biedt en organiseert ruimte en steun voor categoriemanagers en inkopers voor het uitvoeren van nieuwe proeftuinen social return met maximale maatschappelijke meerwaarde.
- Bij alle aanbestedingen van werken en diensten wordt de uitvraag aangepast aan de kansen en mogelijkheden in de betreffende categorie, markt en sector binnen de juridische kaders.
Uitvoeringsvarianten inkoop
De uitvoeringsvariant kan verschillen voor generieke en specifieke inkoop.
Generieke inkoop
De categoriemanager vult op basis van zijn ervaring en marktverkenning voor de generieke inkoop zelf in het categorieplan de toepassingsvariant in die naar verwachting de meeste impact heeft. Deze keuze wordt opgenomen in het departementale actieplan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI).
Specifieke inkoop
Bij de specifieke inkoop kiest elk ministerie uit (een mix van) de volgende opties, opgenomen in het MVI-actieplan:
- Toepassing van de maatwerkvariant: net als bij de generieke inkoop wordt standaard vervangen door maatwerk.
- Wanneer de SROI-verplichting als instrument aantoonbaar niet effectief is, kan de Coördinerend Directeur Inkoop (CDI) van het betreffende ministerie dit onder goede motivatie loslaten. De CDI moet zijn of haar keuze éénmalig voor het totaal van zijn/ haar specifieke inkoop motiveren en toelichten waarom de toepassing in welke vorm van SROI dan ook, niet effectief is. Na afstemming binnen het eigen departement moet hij dit kenbaar maken in een brief aan de Chief Procurement Officer (CPO).
- Hantering van het social return kader 1.0 (sinds 1 juli 2011): deze variant blijft ook van toepassing als er geen eigen maatwerkvariant vanuit het actieplan MVI is of als er een motivatie van het loslaten van deze toepassingsvariant is.
Stappen voor inkoopprofessionals
Concrete stappen voor inkoopprofessionals zijn:
- De categoriemanager informeert u over de specifieke toepassingsvariant die binnen het departementale actieplan MVI past.
- Op basis van dit actieplan en categorieplan zoekt u met de markt naar duurzame invullingen voor social return.
- U kunt hierbij gebruikmaken van het stappenplan ‘Partnership en inkoopkracht’, ontwikkeld door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en De Normaalste Zaak. Dit stappenplan is ontwikkeld voor verschillende overheden (ook buiten het rijk) om met proeftuinen social return aan de slag te gaan.
Factsheet: Wat is Maatwerk voor Mensen?
Stappenplan Partnership en Inkoopkracht
Maatwerk voor Mensen: Proeftuinen
Een proeftuin social return is een werkwijze die ruimte biedt om tijdens (een van de fasen in) een aanbestedingstraject, als ook gedurende de gehele contractperiode, te leren en te experimenteren met de inzet van social return. Op deze manier kan onderzocht worden op welke manier inkoop zo veel mogelijk sociale impact kan hebben. Van de opbrengsten van de proeftuinen leert de hele Rijksoverheid, en zo draagt het bij aan de doorontwikkeling van social return. De proeftuinen maken een vormvrije invulling mogelijk, waarbij uiteraard wel de nodige uitgangspunten, hulp en ondersteuning wordt geboden.
Uitgangspunten
De uitgangspunten van een proeftuin zijn:
- Een proeftuin social return voldoet aan de beleidsdoelstelling op social return, met specifieke focus voor het direct creeren van extra werk(ervarings)plekken via inkoop, om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan werk of werkervaring te helpen.
- Voor zowel een nieuw als een bestaand contract kan een proeftuin social return worden ingezet.
- Proeftuinen hebben verschillende vormen. Zo kan flexibel worden omgegaan met de doorlooptijd per proeftuin: afhankelijk van de leerbehoefte van degene die de proeftuin leidt, zal worden vastgelegd hoe lang de proeftuin loopt en hoe lang ondersteuning vanuit de leerformule wenselijk is.
Doelen
Een proeftuin kan gestart worden vanuit 4 verschillende doelen:
- Experimenteren in een nieuwe aanbesteding
- Meer sociale impact halen uit een lopende opdracht
- Interne alignement van uw stakeholders bestendigen
- Op zoek gaan naar het marktpotentieel
Meer informatie:
Terugblik Inspiratie en Doe-dag voor de proeftuinen Maatwerk voor Mensen
Social return in de aanbesteding
Maatwerk voor Mensen: voorbeelden proeftuinen
Eind 2017 is al geëxperimenteerd met de nieuwe werkwijze door middel van een aantal Proeftuinen Social Return. De ervaringen uit deze proeftuinen zijn terug te lezen in meerdere praktijkvoorbeelden. Deze praktijkvoorbeelden laten zien hoe u een proeftuin opzet en geven een beeld van waar u aan kunt denken bij een vormvrije aanpak.
Praktijkvoorbeelden:
Sociale impact maximaliseren: proeftuin social return
Brochure Maatwerk voor Mensen
Praktijkvoorbeelden Maatwerk voor Mensen op maatwerkvoormensen.nl
Maatwerk voor Mensen: Netwerk
Het netwerk Maatwerk voor Mensen bestaat uit enthousiaste professionals die vanuit een inkoop-, hrm- of leveranciers-functie samen vorm willen geven aan social return. Het netwerk is er om u te helpen en te inspireren. Hier komt u in contact met mensen die al langere tijd bezig zijn met social return. U wisselt kennis en ervaringen uit met collega's binnen en buiten de Rijksoverheid en als het nodig is, kunt u ondersteuning vragen aan het adviesteam. Het netwerk bestaat zowel online als offline. Als lid van het netwerk wordt u uitgenodigd voor bijeenkomsten en krijgt u toegang tot de online community.
Wilt u deel uit maken van het social return netwerk? Dan kunt u lid worden van de online community PleinBZK. In deze online community worden ervaringen en het laatste nieuws gedeeld, kunnen discussies worden gevoerd en vragen worden gesteld.
PleinBZK op pleinbzk.nl (login)
Informatie, ondersteuning en advies
U kunt op meerdere plekken terecht voor informatie, ondersteuning en advies.
Meer informatie
De Rijksoverheid heeft de website voor Maatwerk voor Mensen gelanceerd, dat fungeert als centraal punt voor kennis en inspiratie over de nieuwe werkwijze social return bij het Rijk. Deze website is er voor inkoopprofessionals, HR professionals en leveranciers van het Rijk. In het social return dossier van PIANOo vindt u meer informatie over social return bij publieke organisaties.
Maatwerk voor Mensen op maatwerkvoormensen.nl
Advies en vragen
Het Adviesteam Social Return Rijk ondersteunt rijksambtenaren en leveranciers bij de werkwijze Maatwerk voor Mensen en het opstarten van nieuwe proeftuinen social return. Het team bestaat uit Rijksmedewerkers werkzaam vanuit verschillende disciplines op het gebied van social return (HR, Inkoop, categoriemanagement en communicatie).
Wilt u meer informatie over Maatwerk voor Mensen? Of bent u benieuwd naar de mogelijkheden om zelf een proeftuin te starten? Neem dan contact op met het Adviesteam Rijk via @email.