Sociale overheidsinkoop: een impactgericht VN-kader met indicatoren en praktische voorbeelden

Kernindicatoren

Publieke aanbestedingen bieden aanzienlijke kansen om sociale doelen te bevorderen, zoals werkgelegenheid, inclusie, fatsoenlijke arbeidsomstandigheden, toegankelijkheid en duurzaamheid. Het ontwikkelde raamwerk bevat 4 kernindicatoren, gebaseerd op de Europese 'Buying Social'-gids:

• Werkgelegenheid en sociale inclusie: Gericht op het creëren van banen (vooral voor kansarme groepen) en het bevorderen van vaardighedenontwikkeling.
• Fatsoenlijke arbeidsomstandigheden: Beoordeelt contractvormen, lonen, naleving van ILO-verdragen, veiligheid en non-discriminatie.
• Toegankelijkheid en universeel ontwerp: Bekijkt of aanbestedingen rekening houden met toegankelijkheidsnormen, ontwerpprincipes en inclusieve communicatie.
• Duurzame praktijken: Gericht op eerlijke toeleveringsketens, verbod op dwangarbeid en naleving van ethische en milieu-eisen (zoals de EU-richtlijn inzake due diligence).

Bevindingen

De belangrijkste bevindingen zijn:

• De meeste procedures scoren laag of gemiddeld op sociale impact.
• 'Werkgelegenheid en sociale inclusie' werd het vaakst meegenomen (83% van de procedures), gevolgd door 'fatsoenlijke arbeidsomstandigheden' (72%).
• Toegankelijkheid (40%) en duurzaamheid (67%) werden minder vaak integraal meegenomen.
• Lokale overheden zijn actiever in sociale inbedding dan nationale overheden, maar impact blijft vaak beperkt.
• Slechts 4 procedures bereikten het label 'Transformative'.

Goede voorbeelden

De volgende voorbeelden zijn inspirerende goede praktijken voor aanbestedende diensten binnen de hele EU:

• Leuven (BE): Aanbesteding voor elektrische fietsen met uitgebreide sociale criteria.
• Strasbourg (FR): Cateringdiensten met focus op inclusie en opleiding.
• Twente (NL): Bloemenlevering met social return-verplichtingen.

Voorbeeld Twente

De Universiteit Twente heeft bloemen en planten ingekocht via een duurzame aanbesteding. Hierbij werd nadruk gelegd op milieuvriendelijke praktijken zoals hergebruik van materialen, waterbesparing en duurzame logistiek. Daarnaast werd sociale inclusie bevorderd via een SROI-verplichting van minimaal 5% van de contractwaarde, gericht op werkgelegenheid voor kwetsbare groepen. Leveranciers moesten plannen indienen voor sociale integratie, bijvoorbeeld via taalstages voor hoogopgeleide vluchtelingen. Er werd ook aandacht besteed aan goede arbeidsvoorwaarden en toegankelijke werkomgevingen. Tot slot werd een eerlijke, lokale en duurzame toeleveringsketen vereist, ondersteund door certificering en audits.Bekijk de aanbestedingsdocumenten.

Download rapport

How to apply socially responsible public procurement (Engels)