Voorbehouden opdracht in de praktijk: Universiteit Utrecht voor social return
In Nederland is het vergroten van de arbeidsparticipatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een belangrijk maatschappelijk doel. Door social return mee te nemen in aanbestedingen of door direct in te kopen bij sociale ondernemingen, kunnen publieke organisaties bijdragen aan het creëren van werkgelegenheid voor deze groep en zo voldoen aan de banenafspraak. (PIANOo, april 2025)
De Universiteit Utrecht (UU) heeft een belangrijke stap gezet om de arbeidsparticipatie van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te vergroten. In de recente aanbesteding voor de werving, selectie en detachering van medewerkers uit de banenafspraak, heeft de UU gekozen voor een voorbehouden opdracht aan sociale ondernemingen. Dit sluit aan bij artikel 2.82 van de Aanbestedingswet 2012 en versterkt de social return-verplichting van de universiteit.

3 doelgroepen, één inclusieve aanpak
Het inkoopresultaat bestaat uit een contract met 1 hoofdaannemer en 2 onderaannemers. Gericht op 3 doelgroepen: hoger opgeleiden, facilitaire medewerkers en IT-specialisten. Zo wordt de diversiteit binnen de banenafspraak optimaal benut.
“Deze verdeling is niet vooraf als perceel gespecificeerd, maar door de inschrijvers zelf voorgesteld,” legt Timminga uit. “Het geeft ons de mogelijkheid om verschillende doelgroepen gericht te benaderen en hun kansen op duurzame arbeid te vergroten.”
Gunningscriteria met focus op kwaliteit
De UU stelde gunningscriteria op waarbij de nadruk lag op kwaliteit. Prijs woog voor 20% mee, terwijl de overige 80% was verdeeld over 4 kwalitatieve criteria: proces, begeleiding, kansendossier en risicodossier. Vooral de kwaliteit van het begeleidingsproces en het plan van aanpak bleken doorslaggevend.
Timminga legt uit: “We zochten niet alleen naar een partij die mensen kon detacheren, maar vooral naar een partij die begeleiding serieus nam. Het gaat om medewerkers die extra ondersteuning nodig hebben. De inschrijvers moesten een concreet en realistisch plan van aanpak presenteren, waarin zij aangaven hoe zij de begeleiding zouden vormgeven.”
Bloem voegt toe: “De nadruk op begeleiding zorgde voor onderscheid tussen de inschrijvers. Het selecteren van de juiste partij hing niet alleen af van de prijs, maar vooral van de mate waarin zij konden aantonen dat ze goede ondersteuning konden bieden. Ook het opnemen van iemand uit de banenafspraak in het beoordelingsteam was erg waardevol, merkt Bloem op. “Het zorgt voor een realistische en betrokken beoordeling van de inschrijvingen.”
Resultaten en uitdagingen
De aanbesteding heeft geleid tot een blijvende groei van medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt binnen de UU. Hoewel de procentuele groei minder zichtbaar is door een algemene stijging van het personeelsbestand, is het absolute aantal FTE's toegenomen. Bovendien ervaren de geplaatste medewerkers een hoge mate van tevredenheid over hun werk en begeleiding. Na de detacheringsperiode van een jaar, kunnen medewerkers in dienst treden bij de Universiteit zonder dat hier extra kosten aan verbonden zijn.
Toch brengt de gekozen aanpak ook uitdagingen met zich mee. “De verschillende systemen van de opdrachtnemers vragen om extra administratieve afstemming,” vertelt Bloem. “We werken nu met meerdere aanspreekpunten en systemen, wat complexiteit toevoegt aan het proces.”
Lessen en tips voor andere organisaties
- Investeer in begeleiding: De kwaliteit van het begeleidingsproces is cruciaal voor succesvolle integratie.
- Verken de markt grondig: Informeer bij andere overheidsinstellingen naar hun ervaringen en leer van praktijkvoorbeelden.
- Vraag iemand uit de banenafspraak in het beoordelingsteam: Dit zorgt voor een realistische betrokken beoordeling van de inschrijvingen.
Maatschappelijke impact van aanbestedingen
De UU moedigt andere organisaties aan om vaker gebruik te maken van voorbehouden opdrachten. “Het vergroot de maatschappelijke impact van aanbestedingen en draagt bij aan een inclusieve arbeidsmarkt,” zegt Timminga.
Meer informatie
Wilt u meer weten over voorbehouden aanbestedingen? Lees verder op onze pagina over social return en inkopen bij sociale ondernemingen. Zelf aan de slag met social return in een aanbesteding? Bekijk per fase de aandachtspunten op de pagina ‘Aan de slag met social return in een aanbesteding.’