UMC Utrecht verkleint milieu-impact met slimme aanbesteding
De milieukostenindicator (MKI) geeft inzicht in de milieubelasting van een gebouw of bouwwerk. Ook buiten de bouw gebruiken organisaties methodieken om de milieubelasting van een product, proces of project uit te drukken in een geldbedrag. Zo rekende het Universitair Medisch Centrum Utrecht (hierna: UMC Utrecht) met milieuopslagen bij de Europese aanbesteding voor een nieuwe beddenwascentrale. (PIANOo, april 2025)
De huidige beddenwascentrale van het UMC Utrecht is aan vervanging toe. Een nieuwe beddenwascentrale moet de ongeveer 1000 bedden wassen die dagelijks gebruikt worden. Een grote reinigingsmachine maakt elk bed schoon, voordat er een nieuwe patiënt in het bed mag. Hygiëne is immers van groot belang in een ziekenhuis.
Milieuvriendelijke beddenwascentrale
Het UMC Utrecht kiest bewust voor een zo milieuvriendelijk mogelijke beddenwascentrale, legt Michiel Plancken uit. Hij is teamleider Inkoop bij het UMC. “We proberen als inkopers bij te dragen aan de strategische doelstellingen van het UMC. Duurzame zorg is één van die doelstellingen, die wij invullen door maatschappelijk verantwoord in te kopen.”
Onderzoek milieuprijzen en marktconsultatie
Alleen, hoe doe je dat? Senior inkoper Nelleke Schnetkamp legt het uit. “We hebben adviesbureau CE Delft ingeschakeld. “Zij ontwikkelden in 2023 een model om met milieuprijzen te werken. Ze onderzochten de milieuprijzen van water, energie en chemicaliën van het UMC. Die kun je zien als de prijs die het milieu betaalt voor het verbruik van water, elektriciteit en chemicaliën.”
De collega’s noemen ook een marktconsultatie die werd uitgevoerd als voorbereiding op de Europese aanbesteding. Schnetkamp: “Daaruit bleek onder meer dat er een reinigingsmachine bestond die alleen water nodig had, dus geen chemicaliën. Dat vonden wij een duurzame, interessante optie.” Plancken vertelt over een tweede uitkomst van de marktconsultatie. “We wilden sturen op gerecyclede materialen bij de bouw en het ontwerp van de machine, maar dat bleek niet haalbaar. De producenten hebben nog weinig inzicht in de duurzaamheidsaspecten van hun materialenketen. Toen we dat leerden, zijn we in de aanbesteding de nadruk gaan leggen op het verbruik en de gebruiksduur van de nieuwe beddenwascentrale.”
Milieuopslagen in prijzenblad
Het academisch ziekenhuis schreef een Europese aanbesteding uit voor aanbieders van beddenwascentrales. In het prijzenblad kwamen naast de prijzen voor energie, water en ‘chemie’ (chemicaliën) ook de milieuopslagen te staan – de milieuprijzen die CE Delft had berekend. “We gaven de inschrijvers de informatie die zij nodig hebben om een realistische offerte op te stellen”, vertelt Plancken. “Dat omvat meer dan alleen de prijzen van grondstoffen en de milieuopslag. Hoeveel mensen werken er bijvoorbeeld in de beddenwascentrale, hoe lang is deze in bedrijf en hoeveel bedden moeten er elke periode gereinigd worden? De inschrijvers maken op basis van alle informatie een schatting van de verbruikskosten op jaarbasis. Door die verbruikskosten op te tellen voor de gehele verwachte levensduur van de aangeboden beddenwascentrale, kom je tot de Total Cost of Ownership per aanbieder.”
Objectief, meetbaar en transparant
Schnetkamp en Plancken zijn positief over het meenemen van milieuprijzen in de Total Cost of Ownership (TCO). Schnetkamp: “Het voordeel is dat je de milieu-impact meeneemt van wat je inkoopt.” Plancken: “Door milieuprijzen mee te nemen maak je de milieu-impact meetbaar. Het is objectief, meetbaar en transparant. Wanneer we straks bijvoorbeeld het waterverbruik meten, kunnen we ook de milieu-impact kwantificeren en beoordelen of de aanbieder zijn afspraken nakomt. Ook voor inschrijvers is het prettig dat ze zien waarop hun aanbod wordt beoordeeld.”
Besparing van tienduizenden euro’s aan milieukosten
In totaal kwamen er 3 inschrijvingen binnen – een vierde inschrijver trok zich terug. Dat klinkt misschien niet als veel, maar er zijn weinig aanbieders van beddenwascentrales. “We kregen geen vragen over de milieuopslag”, vertelt Plancken. “De methodiek wordt als een objectievere manier van beoordelen gezien, want iedereen kan zien welke factoren bepalend zijn.” In totaal bespaart de gunning 45.000 euro aan milieukosten over de verwachte levensduur van het nieuwe apparaat, doordat er geen chemicaliën meer worden gebruikt.
Houd in opstartfase aanbesteding rekening met milieu-impact
Wat kunnen andere inkopers leren van de ervaringen van het UMC Utrecht? Schnetkamp benadrukt dat het verstandig is om milieuprijzen vooral in te zetten bij grote investeringen. “Daar heeft het echt impact.” Volgens Plancken loont het om vroeg in een aanbestedingsproject rekening te houden met de milieu-impact. “Als je in de verkenningsfase in beeld krijgt wat de mogelijkheden zijn, weet je ook waarop je de nadruk moet leggen in de gunning en het programma van eisen. Daarnaast is het belangrijk dat het organisatiebeleid duurzaam aanbesteden ondersteunt. Het UMC heeft een richtlijn die duidelijkheid schept: dat voorkomt onnodige vragen en discussies.”
In het UMC zijn verbouwingen gestart om ruimte te maken voor de nieuwe beddenwascentrale. Die wordt naar verwachting in juni 2025 opgeleverd.
Meer informatie
Wilt u meer weten over duurzaam aanbesteden? Lees onze handreikingen voor inkopers:
Handreiking beste prijs-kwaliteitverhouding: de basis
Handreiking beste prijs-kwaliteitverhouding: deel 2
Inkopen met de milieukostenindicator