Marktconsultatie: betrek de markt
De aanpak voor het verzamelen van marktkennis hangt af van de complexiteit van de aanbesteding en je innovatie en duurzaamheidsambities. Je start met eigen inzichten, openbare bronnen en overleg met vakgenoten. Bij complexe of snel veranderende markten verdiep je je meer. Indien nodig schakel je externe experts of marktpartijen in.
De markt kan meehelpen om de oplossing voor je inkoopvraag te vinden en inzicht te verkrijgen in de marktstructuren, prijzen, innovaties en ontwikkelingen op gebied van groene en sociale duurzaamheid. Je kunt de markt inschakelen in het voortraject bij het opstellen van de specificaties, bijvoorbeeld door het inschakelen van een adviseur of door het houden van een marktconsultatie.
Adviseur inschakelen
Een aanbestedende dienst kan bij het specificeren een externe deskundige inschakelen om de oplossing voor zijn probleem helder te krijgen en de opdracht te specificeren. De externe deskundige kan zelf werkzaam zijn in de markt.
Let op wanneer je een deskundige consulteert. Deze kan verbonden zijn aan een potentiële leverancier. In dat geval moet je die leverancier en/of adviseur in beginsel uitsluiten van deelname aan de aanbestedingsprocedure, tenzij je de kennisvoorsprong grotendeels ongedaan kunt maken door het voorkomen van een informatievoorsprong van de betrokken externe adviseur.
Marktconsultatie
Ook kun je een marktconsultatie houden voor het specificeren van jouw opdracht. Je nodigt geïnteresseerde bedrijven uit om voorafgaand aan de aanbestedingsprocedure mee te denken over de haalbaarheid en de randvoorwaarden van jouw voorgenomen opdracht. Je verkent de structuur van de markt en onderzoekt welke ideeën er in de markt zijn. Denk ook aan innovaties en/of duurzaamheidsaspecten. De informatie-uitwisseling kan zicht geven op mogelijke oplossingen voor een probleem, de specificatie van de opdracht en de meest passende aanbestedingsprocedure.
Je kunt ook een concept programma van eisen toetsen in een marktconsultatie, of ondernemers laten meedenken over de juiste specificaties, eisen of criteria.
De uitkomsten van de marktconsultatie worden openbaar gemaakt. De gekregen adviezen gebruik je bij het opstellen van de opdrachtspecificatie, de aanbestedingsstrategie en de keus voor de te volgen aanbestedingsprocedure.
Marktpartijen kunnen geen rechten ontlenen aan de informatie die hun is verstrekt in de marktconsultatie. Het honoreren van claims van marktpartijen over het gebruik van informatie of vertrouwelijkheid is niet mogelijk. Een marktconsultatie maakt geen onderdeel uit van de formele aanbestedingsprocedure.
Zorg ervoor dat een marktpartij, die deelneemt aan de marktconsultatie, niet in een bevoordeelde of benadeelde positie komt op het moment van aanbesteding. Daarom maak je alle informatie die je aan de deelnemers van de marktconsultatie hebt verstrekt, ook tijdig bekend maken aan andere (potentiële) gegadigden en inschrijvers. Je kunt de resultaten kenbaar maken via TenderNed.
Tijdens aanbestedingsprocedures
Tijdens het doorlopen van het aanbestedingsproces heb je ook nog mogelijkheden om de markt te betrekken bij het specificeren van de opdracht. Zo kun je in specifieke gevallen en onder bepaalde voorwaarden kiezen voor flexibelere aanbestedingsprocedures zoals de concurrentiegerichte dialoog, een onderhandelingsprocedure of een prijsvraag. Hiernaast kun je altijd de vragen uit de inlichtingen- en vragenrondes gebruiken om jouw specificaties verder te verduidelijken en eventueel (marginaal) te wijzigen. Let er wel op dat als je de belangrijkste voorwaarden van de opdracht wijzigt, je hiervoor een rectificatie publiceert en (potentiële) inschrijvers een redelijke termijn biedt om hun inschrijving te wijzigen om alsnog een reële inschrijving te kunnen doen. Bij een wezenlijke wijziging na de uiterlijke termijn van inschrijving, zal je de aanbesteding moeten afbreken en de gewijzigde opdracht opnieuw in de markt moeten zetten.
Meer informatie:
Medededingingsprocedure met onderhandeling
Altijd de markt betrekken?
Het is niet altijd nodig de markt te betrekken bij het specificeren van de opdracht. De toegevoegde waarde van het betrekken van de markt is mede afhankelijk van de inkoop- en materiedeskundigheid binnen de eigen organisatie en de complexiteit van de opdracht. Hierbij kan onderscheid worden gemaakt tussen eenvoudige, inhoudelijk complexe en omgevingscomplexe opdrachten.
Eenvoudige opdrachten
Bij eenvoudige opdrachten hoeven marktpartijen slechts beperkt betrokken te worden, bijvoorbeeld alleen in de inlichtingen- en vragenronde van de aanbestedingsprocedures. Het aanvullend betrekken van marktpartijen verhoogt voor eenvoudige opdrachten onnodig de inspanning voor jezelf en de markt. De kosten zullen stijgen zonder dat de kwaliteit van de aanbiedingen voldoende wordt verhoogd.
Inhoudelijk complexe opdrachten
Bij inhoudelijk complexe opdrachten betrek je de markt bij het specificeren van de opdracht door het uitvoeren van marktconsultaties, het inschakelen van externe adviseurs en het toepassen van flexibelere aanbestedingsprocedures. Als je de markt betrekt, zal je duidelijk moeten aangeven dat de specificaties van de opdracht op basis van de verstrekte informatie kunnen wijzigen. Bovendien is het verstandig te vermelden dat de markt geen rechten kan ontlenen ten aanzien van de door hen verstrekte informatie.
Omgevingscomplexe opdrachten
Omgevingscomplexe opdrachten zijn opdrachten met veel en/of moeilijk te beheersen externe raakvlakken. Dit zijn niet alleen de raakvlakken met de (eind)gebruikers, omwonenden en de interne opdrachtgever, maar ook alle (fysieke) raakvlakken tussen het voorwerp van de opdracht en de context waarbinnen deze moet worden gerealiseerd. Denk hierbij aan raakvlakken met ICT-systemen, gebouwen, infrastructuur en bedrijfsprocessen. Bij omgevingscomplexe opdrachten is het verstandig de markt vroegtijdig te betrekken om de raakvlakken en de aanwezige oplossingsruimte uitgebreid te bespreken met de markt. Blijkt de oplossingsruimte te klein, dan heb je nog voldoende tijd om de opdracht zo aan te passen, dat deze wel gerealiseerd kan worden. De meest passende procedure voor omgevingscomplexe opdrachten is een marktconsultatie.
Informeel marktcontact
Het komt in de praktijk veelvuldig voor dat marktpartijen je buiten de aanbestedingsprocedure op informele wijze benaderen. Indien je vervolgens informatie over specifieke aanbestedingen verstrekt aan een marktpartij kan deze (tijdelijk) een informatie voorsprong krijgen boven andere marktpartijen. Dit is een situatie, die je beter kunt voorkomen en in voorkomend geval zo snel mogelijk ongedaan moet maken. Daarom is het verstandig om bij vragen in een zo vroeg mogelijk stadium een marktconsultatie te organiseren en zowel tijdens de voorbereiding van de opdracht als tijdens de aanbestedingsprocedure informele contacten zoveel mogelijk te voorkomen.