Terugblik deelsessie Ketenverantwoordelijkheid (ISV) in de gunning: het kan! (PIANOo-congres 2025)

Lees hoe je ketenverantwoordelijkheid en Internationale Sociale Voorwaarden (ISV) kunt implementeren met behulp van gunningscriteria.   

ISV stimuleren met overheidsaanbestedingen

In de praktijk worden bij aanbestedingen ISV in het kader van ketenverantwoordelijkheid vooral meegenomen als uitvoeringsvoorwaarden, vertelde Robin Sinke, coördinator ondersteuning ISV bij PIANOo.    
In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is onderzocht hoe het rijksinkoopbeleid de toepassing van ISV effectief kan stimuleren. Daarbij is gekeken naar de inzet van ISV als selectie- of gunningscriterium, naast uitvoeringsvoorwaarde. Uit het onderzoek bleek dat ISV als selectiecriterium beperkt effectief is. De combinatie van ISV als uitvoeringsvoorwaarden en in de gunningscriteria heeft de meeste impact. 

Als gemeente aan de slag

Via gunningscriteria valt dus veel winst te behalen, is de conclusie van het onderzoek. Dat geldt ook voor gemeenten, bleek tijdens de deelsessie. Hannah Deelstra en Joost Olijve van de gemeente Amsterdam droegen daarvoor praktijkvoorbeelden aan. Zo wordt ISV in de gunningscriteria van een aanbesteding voor elektrische voertuigen verwerkt. Voor de toetsing en de juridische basis maakt de gemeente gebruik van de diensten van Electronics Watch, een onafhankelijke organisatie die monitoring in de toeleveringsketen voor publieke inkoop gebruikt als middel om rechten van werknemers in de gehele keten te verbeteren.

Bij de aanbesteding van koffie hanteert de gemeente Amsterdam dezelfde ISV-criteria. Het betrekken van sectorspecialisten bij de beoordeling bleek cruciaal voor het succes. De criteria hebben effect. Olijve: “Om aan onze criteria te voldoen hebben grotere partijen in de keten de samenwerking opgezocht met kleinere lokale partijen. Daardoor is de keten korter geworden nu en weten we exact waar de koffie vandaan komt en in welke omstandigheden die wordt verbouwd.”

Daarnaast deelt Amsterdam meerdere lessen voor toekomstige aanbestedingen. Olijve: “Zo is grondig marktonderzoek vooraf essentieel om realistische criteria op te stellen. Certificering vormt een betrouwbare ondergrens, maar kan soms beperkend werken. Het is daarom belangrijk om minimale ondergrenzen vast te stellen wanneer certificering wordt losgelaten. Gunningscriteria moeten voldoende weging krijgen. En je dient te overwegen wanneer onvoldoende prestaties tot uitsluiting leiden.” 

“Het kan, dus ga aan de slag!”  

Als laatste spreker vertelde Albert Geuchies, duurzaamheidsadviseur, leveranciersmanager en contractmanager bij OCW, hoe een Woo-verzoek leidde tot meer aandacht voor ketenverantwoordelijkheid bij de gehele ICT Inkoop van het Rijk. Op zoek naar transparantie over de herkomst van de ICT-hardware is het team van Geuchies de dialoog met de leveranciers en de keten aangegaan. “Door die toenadering te zoeken, zijn onze leveranciers steeds een stapje duurzamer geworden,” vertelt Geuchies. “Ik merk dat er steeds meer bespreekbaar is.” Sinds 2016 heeft ISV in elke aanbesteding een substantieel deel uitgemaakt van de gunning. Sinds 2023 vraagt de categorie Datacenters de factory disclosure uit. In 2023 werd dit als gunningscriterium gebruikt. Alle leveranciers gingen daarmee akkoord en leverde die. Het advies van Geuchies: “Begin vandaag en begin klein: het zijn kleine stappen, grote sprongen wat dat betreft. Het kan gewoon, dus ga aan de slag!”

Presentatie

Download de presentatie (PDF)

Wegwijzer MVOI

Om inkopers, opdrachtgevers en contractmanagers hierbij te ondersteunen, is nu de Wegwijzer MVOI gelanceerd: een praktisch hulpmiddel die je stap voor stap naar gerichte informatie leidt.