Innovatiepartnerschap of pre-commercieel inkopen?

Aanbestedende diensten gebruiken innovatiepartnerschap en pre-commercieel inkopen om in co-creatie met de markt innovatieve oplossingen te ontwikkelen. Beide vormen lijken veel op elkaar. Er is echter een belangrijk verschil: bij het pre-commercieel inkopen dient u na het ontwikkeltraject een reguliere aanbesteding te organiseren. Alle geïnteresseerde bedrijven, ook bedrijven die niet hebben deelgenomen aan het ontwikkeltraject, kunnen op deze aanbesteding inschrijven. Bij het innovatiepartnerschap vindt het aanbestedingsmoment voorafgaand aan het ontwikkeltraject plaats. Hierdoor is er na het ontwikkeltraject geen aanbesteding nodig.

Verschillen

Het bovenstaande verschil tussen het innovatiepartnerschap en het pre-commercieel inkopen maakt dat het innovatiepartnerschap meer zekerheid biedt over de daadwerkelijke afname van de ontwikkelde oplossing. Veel leveranciers en aanbestedende diensten zien dit als een groot voordeel. Moet u nu altijd voor het innovatiepartnerschap kiezen? Nee. Een vervroegd aanbestedingsmoment betekent ook dat u eerder de minimale kwaliteitseisen, de maximale prijs en de potentiële omvang van de opdracht moet vaststellen. Dit is in de praktijk niet altijd mogelijk. Pre-commercieel inkopen kan dan een uitkomst bieden, omdat u dan de mogelijkheid heeft om andere eisen en wensen op te nemen in de aanbesteding die na het ontwikkeltraject volgt.

Criteria

In de keuze tussen het innovatiepartnerschap of het pre-commercieel inkopen lijken drie criteria van belang; de volwassenheid van de technologie, de volwassenheid van de marktpartijen en de ontvankelijkheid van de aanbestedende dienst voor innovatieve oplossingen. Over het algemeen geldt: hoe volwassener de techniek en de marktpartijen, en/of hoe ontvankelijker de aanbestedende dienst, hoe beter het innovatiepartnerschap past.

Werkwijzen

In Nederland wordt vaak de SBIR-aanpak (Small Business Innovation Research) toegepast bij het pre-commercieel inkopen. Er zijn ook andere werkwijzen. Zo heeft de Europese Commissie de PCP-aanpak (Pre-Commercial Procurement) ontwikkeld. Ook het innovatiepartnerschap kan op verschillende manieren worden uitgewerkt.

SBIR en PCP op innovatiekoffer.nl
SBIR op rvo.nl
Meer informatie: Innovatiepartnerschap

Volwassenheid technologie

De 'Technology readiness levels' (TRL) geeft de mate van ontwikkeling van een technologie aan. Een TRL 1 geeft aan dat de technologie nog aan het begin van zijn ontwikkeltraject staat, een TRL 9 dat de technologie bewezen is en commercieel gereed is. Bij zeer jonge technologieën (TRL 2 tot 6) is het meestal nog niet vast te stellen aan welke minimale kwaliteitseisen zij kan voldoen, en vaak al helemaal niet tegen welke prijs. Wilt u met zeer jonge technologieën aan de slag, dan lijkt pre-commercieel inkopen een meer passende vorm.

Volwassenheid marktpartijen

Aangezien u bij het innovatiepartnerschap vooraf afspraken maakt over de toekomstige omvang van de opdracht, is het aannemelijk dat u van de deelnemers enige zekerheid wenst dat zij de ontwikkelde oplossingen ook daadwerkelijk kunnen leveren. Innovatieve jonge ondernemers in een onvolwassen markt kunnen deze zekerheid niet altijd voorafgaand aan het ontwikkeltraject bieden. Ook is de kans groot dat in onvolwassen markten tussentijds nieuwe oplossingen ontstaan buiten het innovatiepartnerschap. Oplossingen die wellicht beter bij uw wensen passen, maar welke u niet meer kunt toelaten tot het innovatiepartnerschap. Ook in deze gevallen kan pre-commercieel inkopen een keuze zijn.

Ontvankelijkheid aanbestedende dienst

Niet elke innovatieve oplossing is direct implementeerbaar bij een aanbestedende dienst. Soms moet u eerst knellend beleid, wet- en regelgeving of financiële kaders herzien voordat u de innovatieve oplossing structureel kunt toepassen. Andere keren wilt u zich niet direct verbinden aan een innovatieve oplossing en alleen verkennen of er haalbare alternatieve oplossingen bestaan. Start u in deze situaties een innovatiepartnerschap, dan geeft u het signaal af dat u de ontwikkelde oplossingen binnen afzienbare tijd wilt afnemen. Kunt u dit commitment niet afgeven, dan lijkt pre-commercieel inkopen een betere keuze.

Overige overwegingen

  • Toepassing van het innovatiepartnerschap vraagt om gedegen kennis en ervaring met innovatiegericht inkopen. Het innovatiepartnerschap is immers een aanbestedingsprocedure waarop de Aanbestedingswet van toepassing is. Ook kan er in uitzonderlijke gevallen sprake zijn van illegale staatssteun. Pre-commercieel inkopen valt buiten het bereik van de Aanbestedingswet en kan daarom meer ruimte bieden voor maatwerk.
  • Wenst u het intellectueel eigendom van de ontwikkelde oplossing te verkrijgen, dan moet u het innovatiepartnerschap toepassen. Bij het innovatiepartnerschap is de aanbestedende dienst vrij in de keuze hoe het intellectueel eigendom te delen. Bij pre-commercieel inkopen dient u deze altijd te delen met de leverancier.
  • Koopt uw organisatie vooral integrale oplossingen in op systeemniveau, dan leent het pre-commercieel inkopen zich eerder voor het ontwikkelen van innovatieve oplossingen op materiaal- en componentniveau.Uw organisatie kan immers geen garantie afgeven om deze ontwikkelde oplossing ook daadwerkelijk af te nemen. Het innovatiepartnerschap leent zich in dit geval meer voor het ontwikkelen van innovatieve oplossingen.
  • De doorlooptijden van het innovatiepartnerschap en het pre-commercieel inkopen met een reguliere aanbesteding ontlopen elkaar weinig. De meest bepalende factor is de complexiteit van het ontwikkelvraagstuk.

Deze webpagina is opgesteld naar aanleiding van een expertsessie met ervaringsdeskundigen van zowel het innovatiepartnerschap als het pre-commercieel inkopen op 3 juli 2018. Het aantal experts die ervaring hebben met beide vormen zijn nog beperkt. Het is aannemelijk dat er nog aanvullende inzichten ontstaan. Bij nieuwe inzichten vernieuwt PIANOo deze pagina vanzelfsprekend.