Manipulatieve en strategische inschrijvingen

Belangrijkste jurisprudentie over manipulatief inschrijven.

Rechtsregel 1:

Een aanbieding met € 0 voor een onderdeel kan een strategische inschrijving zijn en leidt niet zoals een manipulatieve inschrijving tot uitsluiting. Dit wordt anders indien het aanbieden met € 0 voor een onderdeel expliciet in de aanbestedingsstukken wordt verboden.

Rechtsregel 2:

Een strategische inschrijving kan toegestaan zijn, tenzij uit de aanbestedingsstukken blijkt dat dit ontoelaatbaar is. Een manipulatieve of irreële inschrijving is nimmer toegestaan. De grens daartussen is niet in het algemeen te trekken, dit zal van geval tot geval moeten gebeuren.

Rechtsregel 1:

Citaat Hof Den Bosch arrest:

"4.13 De aanbieding van € 0,= voor dit onderdeel wijst naar het voorlopig oordeel van het hof hooguit op een strategische inschrijving, wat door de aanbestedingsstukken niet wordt verboden, en niet op een manipulatieve inschrijving, die wel tot uitsluiting zou hebben moeten leiden. Het hof neemt hierbij in aanmerking dat [geintimeerde sub 2.] haar inschrijving en met name het gestelde verdisconteren van de 'eenmalige implementatiekosten' door [A.] heeft laten onderzoeken. Centric heeft weliswaar commentaar op de bevindingen van [A.] , maar naar het voorlopig oordeel van het hof biedt het rapport van 30 augustus 2011, zeker gezien de verhelderende toelichting daarop in de brief van [A.] van 24 november 2011, een voorshands voldoende overtuigende onderbouwing voor het verweer van [geintimeerde sub 2.] tegen de stellingen waar Centric haar verschillende vorderingen op baseert.
4.14 Een en ander brengt het hof tot de slotsom dat Centric vooralsnog niet aannemelijk heeft gemaakt dat de inschrijving van [geintimeerde sub 2.] als manipulatief aangemerkt dient te worden en om die reden door de Gemeente ongeldig verklaard had moeten worden."

Hof 's-Hertogenbosch (ECLI:NL:GHSHE:2012:BV1126, 10 januari 2012) op rechtspraak.nl

Rechtsregel 2:

Een strategische inschrijving kan toegestaan zijn, tenzij uit de aanbestedingsstukken blijkt dat dit ontoelaatbaar is. Een manipulatieve of irreëele inschrijving is nimmer toegestaan. De grens daartussen is niet in het algemeen te trekken, dit zal van geval tot geval moeten gebeuren.

Citaat VVGM/Ziegler en DRV arrest:

"(...) Uitgangspunt is dat een strategische inschrijving (waarmee wordt bedoeld dat inschrijvers hun biedingen op zodanige wijze inrichten dat zij daarmee het maximale aantal punten scoren) in beginsel is toegestaan, tenzij uit de aanbestedingsstukken blijkt dat dit ontoelaatbaar is, en of een strategische inschrijving een grens overschrijdt en verwordt tot een manipulatieve of irreële inschrijving. Deze grens van het toelaatbare is niet in zijn algemeenheid te bepalen, maar zal van geval tot geval moeten worden getrokken. (ov. 4.7)

"Naar het oordeel van het hof heeft DRV in de eerste plaats voldoende aannemelijk gemaakt dat het aanbieden van nulprijzen (voor zeven van de acht opties) er niet op was gericht de beoordelingssystematiek ten eigen bate te verstoren, maar was ingegeven door de inrichting van haar bedrijfsprocessen, (...). Vooralsnog bestaan er geen aanwijzingen dat DRV heeft ingeschreven met abnormaal lage prijzen (waardoor haar inschrijving als manipulatief/irreëel terzijde gelegd had moeten worden). In de tweede plaats brengt het enkele feit dat de door VGGM gehanteerde beoordelingsmethodiek niet werkt wanneer de laagste prijs € 0,00 is (delen door 0 is nu eenmaal niet mogelijk) niet mee dat VGGM de inschrijving van DRV als ongeldig terzijde diende te leggen. In dit kader moet vanwege het transparantiebeginsel groot gewicht worden toegekend aan een consequente toepassing van de vooraf bekendgemaakte gunningscriteria en de daarbij behorende beoordelingssystematiek (waarin als vermeld nergens het inschrijven met nulprijzen is verboden). (...). De conclusie uit het voorgaande luidt dat de aanbieding van DRV van € 0,00 voor zeven van acht opties voor het oordeel CW.02 hooguit wijst op een strategische inschrijving, wat door de aanbestedingsstukken niet wordt verboden, en niet op een manipulatieve/irreële inschrijving, die wel tot uitsluiting zou hebben moeten leiden". (ov. 4.12 en 4.13)

Hof Arnhem-Leeuwarden (ECLI:NL:GHARL:2013:BZ8213, 9 april 2013) op rechtspraak.nl

En in Wallaard Groen/Gemeente Katwijk:

“Ook wanneer er veronderstellenderwijs van wordt uitgegaan dat de prijzen van [gevoegde partij] niet realistisch zijn, is er naar het oordeel van het hof geen sprake van een manipulatieve inschrijving. Daaraan ligt het volgende ten grondslag. Uitgangspunt is dat een strategische inschrijving (waarmee wordt bedoeld dat inschrijvers hun biedingen op zodanige wijze inrichten dat zij daarmee zo veel mogelijk punten scoren) in beginsel is toegestaan, tenzij uit de aanbestedingsstukken blijkt dat dit ontoelaatbaar is, of wanneer een strategische inschrijving een grens overschrijdt en verwordt tot een manipulatieve of irreële inschrijving. Deze grens van het toelaatbare is niet in zijn algemeenheid te bepalen, maar zal van geval tot geval moeten worden getrokken. Bij het manipuleren van de beoordelingssystematiek gaat het erom dat een inschrijver de Opdracht naar zich toe weet te trekken door een inschrijving te doen die weliswaar aan de eisen voldoet, maar een resultaat bewerkstelligt dat niet door de beoordelingssystematiek wordt beoogd. Dat kan het geval zijn wanneer een inschrijving een vergelijking met andere inschrijvingen onmogelijk maakt en daardoor de mededinging belemmert. Onder omstandigheden kan een inschrijving ook manipulatief worden genoemd wanneer op voorhand vast staat dat een inschrijver het werk niet daadwerkelijk voor de aangeboden prijs zal kunnen uitvoeren en de kosten op een andere manier bij de aanbestedende dienst zal willen neerleggen.” (Ov. 9)

Gerechtshof Den Haag (ECLI:NL:GHDHA:2016:3172, 1 november 2016) op rechtspraak.nl